H ιστορία μιας Πυγολαμπίδας

Eνα παράξενο και εντυπωσιακό φαινόμενο της φύσης!

Η πυργολαμπίδα όπως τη λένε στη Κρήτη, είναι η γνωστή πυγολαμπίδα, και είναι ένα μυστηριώδες έντομο, από τα πιο αξιοπερίεργα της φύσης!

Αξιοπερίεργο δεν είναι τόσο αυτό το ίδιο το έντομο, αλλά το φαινόμενο να καταφέρνει να φωτίζει τη νύχτα, και στο πέταγμά του να αφήνει μια φωτεινή γραμμή, και για αυτό ακριβώς είναι ο λόγος που εντυπωσιάζει!

Όλοι έχουμε ακουστά για την πυγολαμπίδα, λίγοι όμως έτυχε να τη συναντήσουν στη ζωή τους, κι ο λόγος το ότι είναι πολύ σπάνιο έντομο στη φύση, και βγαίνει πάντα τη νύχτα! Μπορούμε να πούμε πως η πυγολαμπίδα ή πυγολαμπίδα, είναι έντομο με υπερφυσικές ιδιότητες, αφού η δουλειά που κάνει να ανάβει σαν ηλεκτρικός φανός, δεν είναι συνηθισμένη στη φύση!

Καλοκαιρινό έντομο

Κάποτε βλέπαμε συχνά πυγολαμπίδες, τα καλοκαίρια τις νύχτες που κοιμόμαστε έξω στα ταρατσάκια. Σήμερα είναι δύσκολο, γιατί με τις καταστροφές των δασών και τα φάρμακα με τους συχνούς ψεκασμούς, έχουν σχεδόν εξαφανιστεί!

Οι πυγολαμπίδες που πετούσαν τη νύχτα, η κινούμενη φωτεινή τελεία που έχουν στο πίσω μέρος, σαν κινιόταν γρήγορα στον αέρα, σχημάτιζαν μια φωτεινή γραμμή!

Έτυχε να συναντήσω μια πυργολαμπίδα τελευταία, αλλά όχι να πετάει αλλά να περπατάει στο έδαφος γιατί ακόμα ήταν νεαρή προνύμφη.

Παρατηρώντας τη με προσοχή από κοντά, είδα πως έχει όντως μια ιδιομορφία, δηλαδή μια ικανότητα να φωσφορίζει τη νύχτα, και να εκπέμπει περιοδικά ένα φως, το οποίο μάλιστα αναβόσβηνε και θύμιζε πολύ το φλας αυτοκινήτου!

Επειδή μου άρεσε από παιδί να παρακολουθώ τα περίεργα της φύσης, έτσι την πήρα λοιπόν στα χέρια μου και την εξέτασα για λίγο με προσοχή, να δω πως είναι από κοντά ένα τέτοιο σπάνιο έντομο, αλλά και για να την αποθανατίσω με τον φακό μου. Στο τέλος φυσικά την άφησα ελεύθερη στη φύση! Αυτό το φως η πυγολαμπίδα το εκπέμπει από το πίσω και κάτω μέρος του σώματος της, για αυτό και σε πολλά μέρη στη Κρήτη το λένε και «κολοφωτιά»!

Συνήθως το έντομο αυτό, όπως είπαμε το συναντάμε τα Καλοκαίρια, και μπορούμε να την εντοπίσουμε από το φως που εκπέμπει σε τρεις μορφές.

Είτε σε ανεπτυγμένα έντομα που πετάνε στον αέρα, είτε σαν νεαρές προ νύμφες που περπατάνε στο έδαφος, αλλά μπορεί και σαν μικρά σκουλήκια, που κινούνται στις λάσπες. Όπως πάντως κι αν την αντιληφθούμε, είναι σίγουρο πως το θέαμα θα μας ξαφνιάσει και φυσικά θα μας εντυπωσιάσει, όταν διαπιστώσουμε πως το φως που βλέπουμε, προέρχεται από αυτό το μικρό περίεργο πλασματάκι του Θεού!

Την ημέρα το έντομο κρύβεται, και τη νύχτα πετάει, κινείται γρήγορα, και για αυτό φαίνεται μονάχα η λάμψη που αφήνει μια φωτεινή γραμμή. Δυσκολεύεται πραγματικά κάποιος να πιστέψει, πως ένα τόσο δα πλασματάκι του Θεού, που δεν ξεπερνά το ένα με ενάμισι εκατοστό, όμως παράγει τόσο έντονο φως! Απορίας άξιον πως παράγεται αυτή η φωτεινή ενέργεια, και πως η φύση από μόνη της πέτυχε αυτό το μικρό θαύμα!

Γιατί φωσφορίζουν οι πυγολαμπίδες;

Οι επιστήμονες μετά από χρόνια, κατάφεραν να δώσουν μια σαφή εξήγηση στο φαινόμενο. Οι πυγολαμπίδες περιέχουν μια χημική ουσία στην κοιλιά τους, που ονομάζεται «λουσιφερίνη», και όταν αυτή ενωθεί με το οξυγόνο και με ένα ένζυμο που ονομάζεται «λουσιφεράση», η επακόλουθη χημική αντίδραση κάνει την κοιλιά τους φωτεινή.

Το συγκεκριμένο φως ονομάζεται «βιοφωτισμός», και χαρακτηρίζει ένα χημικό φως το οποίο παράγεται από την χημική αντίδραση μέσα σε ένα ζωντανό οργανισμό.

Ο λόγος που φωσφορίζουν οι πυγολαμπίδες, είναι συνήθως να προσελκύουν το αρσενικό, το οποίο ενίοτε το ξεγελάνε και στο τέλος το τρώνε! Δηλαδή τα θηλυκά καμιά φορά, επιδίδονται και σε ένα είδος κανιβαλισμού, όπως κάνουν και τα αλογάκια της Παναγίας! Υπάρχουν πολλά είδη πηγολαμπήδων, τα οποία έχουν διαφορετικό τρόπο εκπομπής φωτισμού. Ανάλογα το είδος καταφέρνουν και προσελκύουν το είδος το δικό τους με διαφορετικές δηλαδή συχνότητες φωτισμού. Τις περισσότερες φορές πάντως, το φως το χρησιμοποιούν και σαν άμυνα για να τρομάζουν τον αντίπαλο!

Η πυγολαμπίδα και σαν πηγή έμπνευσης!

Ο πεζός λόγος είναι γεμάτος με παιδικά παραμύθια για πυργολαμπίδες, αλλά και ο ποιητικός. Είχαμε κατά καιρούς εκδηλώσεις με θέμα τους τις πυργολαμπίδες όπως εκείνη «πυργολαμπίδες στο κλουβί», είχαμε κινούμενα σχέδια, αλλά κυρίως πολλά ποιήματα! Ας μην ξεχνάμε το σπουδαίο ποίημα του Γιάννη Ρίτσου « Μια πυργολαμπίδα φωτίζει τη νύχτα», γραμμένο το 1937 για παιδιά.

«Κάτου απ’ τις λεύκες μένει σιωπηλή και δεν κοιτάζει τα παιδιά που παίζουν.

Λεπτό φλουρί από φως πρασινωπό γλιστράει στο πρόσωπό της κι ακόμη δεν μπορεί να μας χαμογελάσει.

Όμως τα βράδια ένας γρύλος τραγουδάει ανάμεσα στα σκονισμένα μου βιβλία, και μια πυγολαμπίδα ανάβει το φανάρι της πάνου από τα χαρτιά μου, να γράφω αγρούς με γαλανά λουλούδια και καλαμιές όπου περνούν κοπάδια τρυγονιών.

Θυμάμαι τη βρυσούλα του χωριού γιομάτη πολυτρίχια, όταν δοκίμαζα στις μικρές τρύπες του καλαμιού να σφυρίξω το πρώτο σιγαλό τραγούδι της μεγάλης καλοκαιριάτικης νύχτας. Κι απόψε μια πυγολαμπίδα φωτίζει τ’ ανοιχτό βιβλίο ενός κρίνου κ’ ένας γρύλος διαβάζει το ποιηματάκι του μικρού Χριστού που αποκοιμήθηκε στο πράσινο χορτάρι.
Κ’ εγώ θα πω το τραγούδι της πυγολαμπίδας…»

Πολλά άλλα ποιήματα και πεζά κείμενα εμπνευσμένα από τις πυγολαμπίδες, περιγράφουν μια εικόνα, όπου η φωτεινότητα πολλών πυγολαμπίδων, έρχονται σε σημείο να φωτίζουν το χώρο τόσο που να καταργούν το φως της λάμπας ή του ήλιου!

«Και στο σκοτάδι ξαφνικά χιλιάδες πέταξαν πυργολαμπίδες και έλαμψε ο ουρανός με όμορφες και φωτεινές αχτίδες» Ακόμα περιγράφουν μια πυργολαμπίδα, σαν ένα οδηγό που μας οδηγεί στο φως και στο σωστό δρόμο!

«Και η θεϊκή σου η θωριά απ’ τη στιγμή που σ’ είδα φωτίζει μου στη σκοτεινιά σαν μια πυργολαμπίδα»

Μια δοξασία

Υπάρχει μάλιστα και μια δοξασία σχετικά με την πυργολαμπίδα. Όταν ήταν ο Χριστός στο Σταυρό,οι Ρωμαίοι στρατιώτες έδωσαν άδεια για να τον κατεβάσουν από το Σταυρό. Με τη βοήθεια λοιπόν των στρατιωτών και παρουσία της Παναγίας, για να τον ενταφιάσουν χρειαζόταν φως αλλά ήταν νύχτα και πυκνό σκοτάδι, και δεν έβλεπαν καθόλου! Τότε ένα έντομο πήρε ένα αναμμένο κάρβουνο στην ουρά του, πέταγε από πάνω τους και τους φώτιζε!

Επειδή όμως καιγόταν, πήγαινε κάθε τόσο και βούταγε την ουρά του στο νερό, έπαιρνε πάλι το κάρβουνο και τους φώτιζε ξανά, μέχρι να τελειώσει ο ενταφιασμός. Η Παναγία που είδε την καλή προσπάθεια του εντόμου αυτού, και για να του ανταποδώσει την καλή πράξη του, του ευχήθηκε σε όλη του τη ζωή, να έχει πίσω στην ουρά του το δικό του φως!