Θα πάρουμε και πάλι σαν βάση στο τι γινόταν με τo χτίσιμο των φούρνων, μαθαίνοντας πως τους έχτιζαν στο χωριό μας τη Γαλιά, γιατί κάτι ανάλογο γινόταν και στα υπόλοιπα χωριά της Κρήτης

---

Κυρίως θα περιγράψουμε τον πιο παλιό παραδοσιακό τρόπο, που υπήρχε εδώ και χιλιάδες χρόνια, πριν καν εμφανιστεί το τσιμέντο.

Ήταν δύσκολο τα παλαιότερα χρόνια να φτιαχτεί ένας φούρνος, γιατί ήταν κυρίως δυσεύρετα τα υλικά. Ήθελε τουλάχιστον έξη μήνες να περάσουν, ώστε να καταφέρει να συγκεντρώσει κάποιος, κυρίως τα κεραμικά υλικά για το θόλο του φούρνου, αλλά και τα υπόλοιπα, όπως τις πέτρες με τα πελέκια, τα ειδικά χώματα κλπ.
Ένα φούρνο θα μπορούσαμε να τον χωρίσουμε σε πέντε στάδια κατασκευής:
1)Το χτίσιμο από τα θεμέλια μέχρι το πρώτο επίπεδο. 2)Τη βάση εσωτερικά του φούρνου. 3) Τον θόλο του φούρνου. 4) Το χτίσιμο εξωτερικά στο δεύτερο επίπεδο, και 5) Τη σκεπή.

Α) Το χτίσιμο στο πρώτο επίπεδο
Το χτίσιμο του φούρνου γινόταν από χτίστες ειδικούς στην κατασκευή φούρνου, όπου αναλάμβαναν όλη την κατασκευή του, πλην της βάσης του φούρνου.

Αρχικά η κατασκευή ξεκίναγε σκάβοντας τα θεμέλια, όπως θα γινόταν και σε ένα μικρό τετράγωνο σπιτάκι 2,5 Χ2,5 μ για ένα συνηθισμένο φούρνο. Μπορούσε όμως να αλλάξει η διάσταση, και να γίνει μικρότερο, ή και μεγαλύτερο, ακόμα και μέχρι 3Χ3 μ απ άκρη σ άκρη, για ένα μεγάλο φούρνο. Οι χτίστες φούρνου ήταν ειδικοί, αλλά ειδικευόταν και σε άλλες δύσκολες κατασκευές, όπως πέτρινες κρήνες, γέφυρες κλπ. Στο χωριό μας στη Γαλιά, μαστόροι τέτοιοι είχαν έρθει από την Κάρπαθο, αλλά ωστόσο οι Σκαρπαθιώτες αυτοί (Καρπαθιώτες), οι οποίοι έμαθαν σιγά – σιγά την τέχνη των φούρνων και σε ντόπιους τεχνίτες. Αν το έδαφος ήταν αμμουδερό, έκαναν κανονικά θεμέλιο βαθύτερο, και αν υπήρχε πετρώδες υπέδαφος, το θεμέλιο ήταν λιγότερο βαθύ. Το πάχος του χτιριού ξεκίναγε στα πενήντα εκατοστά στο πρώτο επίπεδο.
Όταν είχε χτιστεί η βάση του φούρνου και σε ύψος 80 εκατοστά μέχρι ένα μέτρο, τότε γινόταν η σκεπή του, που γινόταν με ξύλινα δοκάρια, από πάνω μια σειρά καλάμια. Επάνω στην καλαμωτή έβαζαν κλαριά από σφάκες (πικροδάφνες), και επάνω έστρωναν κοσκινισμένο ομοιογενές κοκκινόχωμα, και από επάνω έμπαινε λάσπη από το ίδιο χώμα πάχους 5 με 10εκατοστών. Όταν ήθελαν να φτιάξουν δυνατή λάσπη, τότε πήγαιναν σε μια τοποθεσία στο Μονόχωρο, το λεγόμενο Καβούσι, και από εκεί έβγαζαν ένα ειδικό αμμουδερό χώμα από πέτρωμα το οποίο κοπάνιζαν, ή ακόμα και κοκκινόχωμα, και το ανακάτευαν με λεπίδα. Το μείγμα αυτό γινόταν σκληρό σαν ξεραινόταν.
Στο κτίσιμο αυτό του πρώτου επιπέδου, άφηναν μπροστά ένα μικρό πορτάκι. Ο χώρος αυτός του κάτω επιέδου, ήταν κατάλληλος για να κοιτάσουν (κοουρνιάζουν) οι όρνιθες (κότες) του σπιτιού, και λεγόταν κούμος (κοτέτσι). Για να είναι πιο πρακτικός ο κούμος, κατά το χτίσιμο της βάσης, στους 15 πόντους από το έδαφος έβαζαν μερικά ξύλινα δοκαράκι ή ίσιους κορμούς δένδρων οριζόντια, από τη μια μεριά έως την άλλη, και εκεί επάνω ανέβαιναν οι κότες τον χειμώνα για να κουρνιάσουν . Κ
αμιά φορά έμπαινε και ο σκύλος εκεί μέσα και την άραζε όταν έβρεχε ή τα καλοκαίρια στη δυνατή ζέστη.

Β) Η βάση στο εσωτερικό του φούρνου – Τι ήταν η πυροκότα

Η Κρήτη βέβαια κράτησε πολλές λέξεις από την αρχαιότητα, που αφορούσαν τις πήλινες κατασκευές, όπως το κουνενίδι (κύπελο), το βρασκί (πήλινο δοχείο ανοιχτό από επάνω) το κάψι (θυμιατό) κουρούπι (μικρό πιθάρι) κλπ, έτσι έχει επικρατήσει και η λέξη «πυροκότα».
Η πυροκότα είναι αντίστοιχη της λέξης «τερακότα»,που είναι λέξη λατινική από το terra – cotia, που σημαίνει «ψημένη γη», το ίδιο και η πυροκότα.
Για να συνεχίσει λοιπόν ο φούρνος επάνω στη ξερή λάσπη που ήταν επάνω από το χώμα, στο πρώτο επίπεδο, δηλαδή τον κούμο, έπρεπε ο πάτος να είναι ανθεκτικός, και τη δουλειά αυτή να την αναλάβανε ο αγγειοπλάστης. Έπρεπε να πάει στον φούρνο και να πάρει τις διαστάσεις, και να φτιάξει τη βάση αυτή στο σπίτι του. Η βάση αυτή έως σήμερα λέγεται πυοκότα. Στο σπίτι του επάνω σε ξύλινες παλιές πόρτες , χάραζε τον αντίστοιχο κύκλο της πυροκότας, χρησιμοποιώντας σπάγκο, που ήταν δεμένος σε καρφί στο κέντρο και είχε μολύβι στην άκρη. Γύρω – γύρω κάρφωνε στο πλάι ξύλινες τάβλες ακολουθώντας τον κύκλο, που ήταν όσο η βάση του φούρνου. Στην συνέχεια αυτό το καλούπι το γέμιζε με λάσπη δυο ειδών. Η μία ήταν η γλυνιά από καθαρή σταχτί λεπίδα για, που ήταν για μόνωση που μάλιστα δεν καίγεται. Η άλλη ήταν από καθαρό κοκκινόχωμα γνωστό και σαν σαντορινιό, ειδικό για να δώσει το σαντορινιό κεραμιδί χρώμα. Την λάσπη την δούλευε με τα χέρια του, φρόντιζε να απλώνει ομοιόμορφα τη λάσπη, και είχε πάχος περίπου 8 εκατοστά. Η λάσπη στη βάση έμενε στον ήλιο μέχρι να στεγνώσει, και πριν πήξει καλά, την χάραζε σε κομμάτια, πρώτα ο αγγειοπλάστης έκανε ένα κύκλο στο κέντρο και στη συνέχεια χάραζε ακτίνες. Έκανε μετά κι άλλους κύκλους προς τα έξω ανάλογα το μέγεθος της βάσης του φούρνου. Τα κομμάτια αυτά της πυροκότας τα αρίθμιζε από το κέντρο προς τα δεξιά, και τα έβαζε στο καμίνι να ψηθούν καλά. Όταν είχαν πλέον ψηθεί και είχαν γίνει κεραμικά τα κομμάτια, τότε τα πήγαινε αριθμημένα και τα τοποθετούσε με την ίδια σειρά επάνω στη βάση του φούρνου, δηλαδή επάνω στην ξερή λάσπη. Τα κομμάτια όλα της πυροκότας που μπορεί να ήταν από 10 μέχρι 30 ανάλογα τη βάση, δεν έπρεπε να είναι μεγάλα, γιατί τότε κινδύνευαν να σπάσουν.

Γ)Το χτίσιμο του θόλου
Αφού τοποθετήθηκε και η πυροκότα, δηλαδή η βάση του εσωτερικού φούρνου, έπρεπε να χτιστεί ένα δύσκολο κομμάτι του φούρνου, που ήταν φυσικά ο θόλος. Τα κεραμικά υλικά που χρειαζόταν για μόνωση στο εσωτερικό του φούρνου, εκείνα τα χρόνια στην Κρήτη, και ειδικά στη Μεσαρά, ήταν δύσκολο να βρεθούν. Ο θόλος του φούρνου επειδή ήθελε πυρότουβλα, αλλά δεν υπήρχαν ή ήταν ακριβά για να αγοραστούν, μάζευαν για μήνες ότι κομμάτια έβρισκαν από σπασμένα σταμνιά, πιθάρια, πήλινα γαστριά (γλάστρες) , σπασμένα βρασκιά πήλινες κυψέλες μελισσών, σπασμένα τούβλα, γενικά ότι κεραμικό έβρισκαν! Πυρότουβλα άρχισε να κατασκευάζει ο Πετρακογιώργης στις Μοίρες, στο εργοστάσιο του από το 1946 –’47 και μετά. Τα σπασμένα κομμάτια αυτά όλα, τα λέγανε βίσαλα. Πολλοί μάλιστα στην Μεσαρά για να βρουν βίσαλα, πήγαιναν σε μέρη που υπήρχαν αρχαιότητες όπως στην Γόρτυνα, στο Ψιλό καστέλι, στου Βελούδη που υπήρχαν πιθάρια που έβαζαν μέσα τους νεκρούς και τους έθαβαν, στην Περβόλα όπου παλιά υπήρχαν εργαστήρια αγγειοπλαστικής, και όπου αλλού έβρισκαν σπασμένα πιθάρια ή πιατέλες σε κομμάτια τα μάζευαν. Κάποτε όμως είχαν τελειώσει και αυτά, και έτσι είχαν αρκεστεί σε σπασμένα σταμνιά και άλλα πήλινα είδη καθημερινής χρήσης . Ο χτίστης λοιπόν χάραζε με ένα καρφί και σπάγκο ένα κύκλο επάνω στην τοποθετημένη πυροκότα, με διάμετρος του κύκλου θα ήταν από 1,50μ με 1,60 μ για μεσαίο φούρνο, και περί τα 2 μέτρα εσωτερικό άνοιγμα για μεγάλο φούρνο. Στη συνέχεια έβρισκε τρία με τέσσερα λεπτά σανίδια, τα γύριζε σε καμπύλη όσο το άνοιγμα και έφτιαχνε τον θόλο σε ύψος από 1,5 μ μέχρι και 1,80 μέτρα. «Όσο ψηλότερος ήταν ο θόλος, τόσο καλύτερα» έλεγαν, γιατί στο επάνω μέρος αποθήκευε μεγάλη ποσότητα θερμοκρασίας, που ήταν χρήσιμη για να ψηθεί το ψωμί ή το φαγητό. Τα σανίδια αυτά τα κάρφωνε στο επάνω μέρος του θόλου, και κάτω τα στερέωνε με άλλα ξύλα, για να είναι συμπαγής η όλη κατασκευή του θόλου. Λέμε έβρισκε απλά σανίδια, γιατί τα κόντρα πλακέ ήταν ακριβά τότε και δυσεύρετα. Άρχιζε από χαμηλά να χτίζει ο τεχνίτης τα βίσαλα με λάσπη από άργιλο και ανέβαινε προς τα πάνω. Όταν έπεφτε σε κενό έστριβε λίγο – λίγο τον θόλο για να ακουμπάνε και πάλι, και συνέχιζε να χτίζει, ώσπου τον έχτιζε ολόκληρο. Μονάχα στο επάνω μέρος στο τελείωμα άφηνε μια τρύπα, περίπου δέκα πόντους διάμετρο, για να φεύγει ο καπνός στο άναμμα του φούρνου. Συνήθως εκεί έχτιζαν τον λαιμό ενός σπασμένου σταμνιού. Η τρύπα αυτή είχε ειδική ονομασία, και λεγόταν «του φούρνου η κατσούλα»!Μάλιστα υπήρχε και το εξής σχετικό τετράστιχο:
«Ο κάτης μας (ο γάτος) εψόφισε στου φούρνου τη κατσούλα
να περιμένει το ψωμί να πάρει μια κουλούρα»!

Μπροστά από την είσοδο του θόλου, χτιζόταν άλλη σειρά πέτρες με στενόμακρη τρύπα 0.60 επί 30 εκατοστά, και έκαναν μια δεύτερη καμινάδα που στένευε προς τα πάνω και άφηνε μια τρύπα 15 Χ15 εκατοστά στο επάνω μέρος. Η τρύπα αυτή βοηθούσε στο να βγαίνει ο πολύς καπνός κατά το άναμμα του φούρνου.

Δ) Το χτίσιμο εξωτερικά στο δεύτερο επίπεδο
Αφού χτιζόταν και ο θόλος, τότε άρχιζε και το χτίσιμο με πέτρα εξωτερικά, αλλά το χτίσιμο από εδώ και πάνω δεν ήταν συνήθως μισό μέτρο αλλά 30 εκ. πάχος. Όταν χτιζόταν μέχρι επάνω το τοιχίο με πέτρα, το κενό μέσα γέμιζε με κοσκινισμένο αργιλόχωμα, το οποίο λειτουργούσε σαν μονωτικό κι αυτό, να μην φεύγει η ζέστη, και δεν έπρεπε να έχει πέτρες γιατί μπορούσε να ασβεστοποιηθούν.

Ε) Η σκεπή του φούρνου
Στο πάνω – πάνω μέρος αντί σκεπής επάνω στο χώμα, έβαζαν πάλι λάσπη πέντε με εφτά πόντους πάχος, από το ειδικό μείγμα λεπίδας και αργιλόχωμα, και άμα ξεραινόταν έμπαινε και ένα άλλο ειδικό μαύρο χώμα για στεγανοποίηση του φούρνου, τη λεγόμενη μαύρη λεπίδα.Η λεπίδα ήταν πολύ ομοιογενές χώμα και δεν άφηνε το νερό να περάσει στο εσωτερικό του φούρνου. Η καλή μαύρη λεπίδα βρισκόταν μέσα σε στοές βαθιά μέσα στη γη, όπως ήταν στον γνωστό Λεπιδόλακκοστα Σκούρβουλα. Μάλιστα τα παλιά χρόνια ακουγόταν συχνά η φράση:
«Το μαύρο λεπιδάκι, το βγάνει το κολάκι»,που σήμαινε τότε, πως για να αποχτήσεις αυτό το καλό μαύρο χώμα, μπορούσε να κινδυνεύσεις να γίνει κατολίσθηση και να σε καταπλακώσει το χώμα, δηλαδή να σε βγάλει από τη ζωή.

Το πρώτο άναμμα του φούρνου

Όταν είχαν τελειώσει οι εργασίες όλες του χτισίματος του φούρνου, τότε έπρεπε να του βάλουν φωτιά, να τον ζεστάνουν λίγο – λίγο ώστε να στεγνώσει ομαλά, αλλά με τις δυο τρύπες του φούρνου ανοιχτές για να μπαίνει οξυγόνο, παράλληλα να βγαίνουν έξω και οι καπνοί. Πρώτα άναβαν λεπτά ξύλα όπως θυμάρια, θρούμπες αστοιβίδες κλπ, για να καούν και τα σανίδια στο εσωτερικό του θόλου, αλλά και για να στεγνώσει και όλος ο φούρνος. Σιγά – σιγά ανέβαζαν τη θερμοκρασία βάζοντας και πιο χονδρά κλαριά όπως κατσοπρίνια, αλλά όχι πολύ δυνατά για να μην σκάσει κάπου ο φούρνος. Ο φούρνος αν άναβε το πρωί μέχρι το βράδυ, ήταν έτοιμος για χρήση.
Όταν ήθελαν να φτιάξουν ψωμί ή να ψήσουν φαγητά, άναβαν κανονικά τον φούρνο με ξύλα, στη συνέχεια τραβούσαν με ένα σίδερο τα αναμμένα κάρβουνα σε μια γωνιά, και τον υπόλοιπο πάτο τον σκούπιζαν καλά με τον λεγόμενο «πανιστή» που ήταν δεμένα σε ένα μακρύ ξύλο (ή αργότερα σωλήνα), πανιά ή ένα παλιό τσουβάλι, το οποίο έβρεχαν πρώτα στο νερό. Όταν έβαζαν για να ψήσουν κάτι, έκλειναν την κεντρική τρύπα της οροφής την κατσούλα με ένα πέτρινο πλακάκι ή άλλο πυρίμαχο υλικό, αλλά και την εξωτερική είσοδο του φούρνου με ένα ανεξάρτητο σιδερένιο πορτάκι, που ήταν μια λαμαρίνα βαρέως τύπου, τετράγωνη, και από επάνω είχε σχήμα οβάλ. Το πορτάκι αυτό ήταν ανάλογο με την είσοδο, για να την καλύπτει πλήρως. Ανάλογα το μέγεθος του είχε ένα ή δυο χερούλια, που όταν έκαιγε τα πιάνανανε με πανιά.

Υπήρχαν δυο ειδών φούρνοι

Υπήρχαν δυο ειδών φούρνοι, ο ένας ήταν αυτός που περιγράψαμε παραπάνω, και ο άλλος είχε τρύπα στο κέντρο της βάσης, η οποία κατά το άναμμα ήταν σκεπασμένη με πυρίμαχο πλακάκι. Όταν είχαν καεί τα ξύλα και γινόταν όλα αναμμένα κάρβουνα, τότε έβγαζαν το πλακάκι, και αντί να σωριάζουν τα κάρβουνα σε μια γωνιά, τα έριχναν κάτω από την τρύπα, και την σκέπαζαν και πάλι με το πλακάκι. Πέρναγαν μετά τον πάτο με τον πανιστή, και στη συνέχεια έβαζαν το ψωμί ή τα ταψιά με τα φαγητά. Η ζέστη πλέον θα ερχόταν από κάτω και όχι μέσα στο φούρνο. Αυτό όμως το σύστημα δεν επεκράτησε και πολύ, διότι δεν αξιοποιούνταν σωστά το κάτω επίπεδο, και δεν μπορούσε να γίνει κοτέτσι είτε χώρος για το σκύλο, είτε ακόμα χώρος για να βάζουν μέσα κούτσουρα, ταψιά κλπ. Δεν βοηθούσε λοιπόν ιδιαίτερα με το να ρίχνουν κάτω εκεί τα αναμμένα κάρβουνα, αν και πρακτικά η όλη κατασκευή μόνο για χρήση φούρνου, θα ήταν μια καλή και πρακτική λύση, να έρχεται η ζέστη από κάτω.

Οι παλαιότεροι φούρνοι της Γαλιάς

Οι φούρνοι στα χωριά έπαιξαν πολύ σπουδαίο ρόλο στα έθιμα του κάθε χωριού, γιατί δεν ήταν λίγες οι φορές, που σε γάμους ή βαφτίσεις άναβαν 4 με 5 φούρνοι για τα ψητά, για να υποδεχτούν τους καλεσμένους! Κατά μαρτυρία του κου Μύρωνα Μαραγκάκη, ο παλαιότερος φούρνος του χωριού μας ήταν εκείνος της Μπλαδοφωτεινιάς (πριν το 1920) δίπλα από την εκκλησία, που γκρεμίστηκε για να μεγαλώσει το προαύλιο. Ο φούρνος του Σγουράφου (1920.) Ο φούρνος του Μαραγκού (1925). Ο φούρνος του Παπαδογιαννάκο (πριν το 1930). Ο φούρνος του Φανουροζαχάρη (1935) Ο φούρνος του Δράκο (1938), Ο φούρνος ου Δαμιανοβασίλη (πριν το 1940). Ο φούρνος του Ζουρίδη (1940). Επίσης οι φούρνοι του Βολικού, του Ρετζεπομανώλη, του Χρονογιώργη στο Μονόχωρο και άλλοι.

(Ευαρεστούμε τον κο Μύρωνα Μαραγκάκη, τον κο Γιάννη Κυριακάκη, και τον κο Μανώλη Νιοτάκη, για τις πληροφορίες επάνω στο θέμα)

Κείμενο – φωτογραφίες: Γεώργιος Χουστουλάκης

Είναι κάποιες φορές που κλονίζεται μέσα μας η πίστη, η ελπίδα, η αισιοδοξία!

---

Ας νικήσουμε όμως το δειλό εαυτό μας! Ας σηκώσουμε ψηλά το κεφάλι και ας ατενίσουμε με αισιοδοξία το μέλλον! Να μη σταματούμε στιγμή τον αγώνα! Κι αν γύρω μας φαίνεται να απλώνεται πυκνό σκοτάδι, αυτή ακριβώς την ώρα να μην απογοητευτούμε. Ας ψάξουμε να βρούμε μια αχτίδα ελπίδας και να κάνουμε να λάμψει στη ζωή μας το φως!!
Μια μαντινάδα μου λέει:
“Μέσα στο βαθυσκόταδο για την αχτίδα ψάξε
και στην καρδιά τση θέλησης τον προβολέα άψε(άναψε)”!!
Για τη δύναμη της θέλησης είναι σχετικοί οι στίχοι του παρακάτω ποιήματός μου:

Η Δ Υ Ν Α Μ Η Τ Η Σ Θ Ε Λ Η Σ Η Σ

Να μην τρομάζεις πως μπορεί και χαμηλά να φτάσεις,
φτερά σου δίνει η ψυχή κι απάνω θα πετάξεις.

Κι αν στη ζωή σου ‘ρθουν στραβά, στον πάτο κι αν θα φτάσεις,
έχεις φτερούγες δυνατές, κορφές θα ξαναπιάσεις.

Είσαι αϊτός κι αν πληγωθείς στα δυνατά φτερά σου,
ψηλά σε λίγο θα πετάς, απού ‘ναι η χαρά σου.

Σ’ όλες τις μάχες της ζωής, στσ’ αρρώστιες και στη φτώχεια,
αγωνιστής με θέληση δεν πιάνεται στα βρόχια.

Στάσου στα πόδια σου γερά, σήκωσε το κεφάλι,
σιγά-σιγά στην κορυφή θα ξαναφτάσεις πάλι.

Τις αλυσίδες, που κρατούν δέσμια την ψυχή σου,
να σπάσεις, πρέπει, μη γενεί κάτεργο η ζωή σου.

Στις τρικυμίες της ζωής καλά να κουμαντέρνεις,
τιμόνι κράτα δυνατά και νικητής θα βγαίνεις.

Έχεις κρυμμένη δύναμη, θα βγει και θα το μάθεις,
ψυχή και σώμα δυνατό, δε θα το ξαναπάθεις.

Φαίνεσαι, έχεις θέληση, μέσα σου δύναμ’ έχεις
και θα νικήσεις σίγουρα, αυτό να το κατέχεις.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΕΜΜ. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΑΚΗΣ
συνταξιούχος δάσκαλος

Τα πιο σημαντικά γεγονότα, γεννήσεις και θάνατοι που έγιναν σαν σήμερα 19 Σεπτεμβρίου

---

Γεγονότα σαν σήμερα

 

1356: Στη μάχη του Πουατιέ, οι αγγλικές δυνάμεις με επικεφαλής τον Εδουάρδο τον Μαύρο Πρίγκηπα νικούν τις γαλλικές και αιχμαλωτίζουν τον βασιλιά Ιωάννη Β’ της Γαλλίας.

1777: Κατά τη διάρκεια της Αμερικανικής Επανάστασης, οι Βρετανοί νικούν τους Αμερικανούς στην πρώτη μάχη της Σαρατόγκα.

1848: Ανακαλύπτεται από τους Μποντ και Λέιζελ ο δορυφόρος του Κρόνου, Υπερίων.

1870: Αρχίζει η πολιορκία του Παρισιού από τις πρωσικές δυνάμεις του Γουλιέλμου Α’ και του καγκελάριου Μπίσμαρκ. Η πόλη θα πέσει στις 15 του επόμενου Ιανουαρίου.

 

1876: Εφευρίσκεται στις ΗΠΑ η πρώτη σκούπα για τα μεγάλα χαλιά και μοκέτες από τον Μέλβιλ Μπίσελ.

1888: Διεξάγεται ο πρώτος διαγωνισμός γυναικείας ομορφιάς, στο Σπα του Βελγίου. Το πρώτο βραβείο απονέμεται στη 18χρονη Μπέρθα Σουκαρέτ από τη Γουατεμάλα.

 

1931: Ο χρηματιστηριακός πανικός σε Αμερική και Ευρώπη επηρεάζει και την Ελλάδα. Σημειώνεται υποτίμηση των αξιών και χρεοκοπία χρηματιστών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, ενώ κλείνει το Χρηματιστήριο.

 

1940: Ανακαλύπτεται ελληνική προϊστορική λιμναία πόλη, αναγόμενη σε εποχή παλιότερη του 2000 π.Χ. στη λίμνη της Καστοριάς.

1952: Οι ΗΠΑ απαγορεύουν στον Τσάρλι Τσάπλιν να ξαναμπεί στη χώρα, έπειτα από ένα ταξίδι που πραγματοποίησε στην Αγγλία.

1955: Ο πρόεδρος της Αργεντινής, Χουάν Περόν, ανατρέπεται από στρατιωτικό πραξικόπημα.

1957: Πραγματοποιείται από τις ΗΠΑ η πρώτη υπόγεια πυρηνική δοκιμή.

1957: Τίθεται για πρώτη φορά, επί πρωθυπουργίας Κωνσταντίνου Καραμανλή, θέμα μεταφοράς του διεθνούς αερολιμένα Αθηνών από το Ελληνικό. Τελικά ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος» στα Σπάτα ξεκίνησε τη λειτουργία του στις 29 Μαρτίου του 2001. Ονομάστηκε προς τιμήν του πολιτικού Ελευθέριου Βενιζέλου, ο οποίος ως πρωθυπουργός της Ελλάδος ίδρυσε Υπουργείο Αεροπορίας και κατέβαλε συστηματικές προσπάθειες για να οργανώσει την Πολιτική Αεροπορία.

1961: Ιδρύεται από τον Γεώργιο Παπανδρέου με τη συμμετοχή και του Σοφοκλή Βενιζέλου η Ένωση Κέντρου, με την ένωση πολλών κομμάτων του κέντρου.

 

1968: Στο Μεξικό, η αστυνομία εισβάλλει στο Πανεπιστήμιο της Πόλης του Μεξικού για να τερματίσει τις φοιτητικές αναταραχές, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 18 φοιτητές.

1970: Στη Γένοβα της Ιταλίας, ο φοιτητής Κώστας Γεωργάκης αυτοπυρπολείται, κραυγάζοντας «Ζήτω η ελεύθερη Ελλάδα», σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το στρατιωτικό καθεστώς στην Ελλάδα.

1982: Στη Σουηδία, οι Σοσιαλδημοκράτες υπό τον Ούλοφ Πάλμε κερδίζουν μεγάλη νίκη στις βουλευτικές εκλογές.

1985: Καταστρεπτικός σεισμός στο Μεξικό, μεγέθους 8,1 Ρίχτερ προκαλεί το θάνατο τουλάχιστον 4.200 ατόμων.

1989: Ο βούλγαρος πρωταθλητής της άρσης βαρών Ναούμ Σαλαμάνοφ ζητά πολιτικό άσυλο στην τουρκική πρεσβεία, ενώ βρίσκεται στην Αθήνα. Στη συνέχει θα γράψει ιστορία στο άθλημα, με την τουρκική σημαία και το όνομα Ναΐμ Σουλεϊμάνογλου.

 

1992: Ο «τσάρος των αιθέρων» Σεργκέι Μπούμπκα, κάνει νέο παγκόσμιο ρεκόρ στο άλμα επί κοντώ με 6.13 μ. στο Τόκιο.

1994: «Η επέκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας κατά 12 ναυτικά μίλια ισοδυναμεί με αιτία πολέμου», τονίζει ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μουμτάζ Σοϊσάλ.

 

2000: Η άρση βαρών χαρίζει ένα ακόμα μετάλλιο στην Ελλάδα κατά την Ολυμπιάδα του Σίδνεϊ, με την Ιωάννα Χατζηιωάννου να καταλαμβάνει την τρίτη θέση στην κατηγορία των 63 κιλών, σηκώνοντας 222,5 κιλά.

2002: Απόπειρα πραξικοπήματος σημειώνεται στην Ακτή Ελεφαντοστού, ενώ ο πρόεδρος Λοράν Μπαγκμπό απουσιάζει στην Ιταλία. Στη διάρκεια των συγκρούσεων σκοτώνονται δεκάδες άτομα, ανάμεσά τους και ο πρώην δικτάτορας Ρομπέρ Γκουέι.

 

Γεννήσεις σαν σήμερα

 

86 – Αντωνίνος Πίος, Ρωμαίος αυτοκράτορας

866 – Λέων ΣΤ΄ , Αυτοκράτορας του Βυζαντίου. (Θαν. 11/5/912)

 

1377 – Αλβέρτος Δ΄ , δούκας της Αυστρίας.

1551 – Ερρίκος Γ’ , Βασιλιάς της Γαλλίας.

1901 – Τζόε Πάστερνακ, παραγωγός.

1911 – Σερ Ουίλιαμ Γκόλντινγκ, Βρετανός τιμημένος με Νόμπελ λογοτεχνίας συγγραφέας.

1912 – Κουρτ Σάντερλινγκ, Γερμανός μαέστρος

1913 – Φράνσες Φάρμερ, ηθοποιός

1919- Μαίρη Μίτζλι, Αμερικανίδα φιλόσοφος

1922 – Ντέιμον Νάιτ, Αμερικανός συγγραφέας έργων επιστημονικής φαντασίας.

1922 – Εμίλ Ζάτοπεκ, τσέχος αθλητής του στίβου. Ο «άνθρωπος – ατμομηχανή» ήταν ο μεγάλος πρωταγωνιστής των Ολυμπιακών Αγώνων του Ελσίνκι το 1952, κερδίζοντας 3 χρυσά μετάλλια (5.000 μ., 10.000 μ. και μαραθώνιο), με ολυμπιακά ρεκόρ σε διάστημα 8 ημερών. (Θαν. 21/11/2000)

 

1922- Ντάνα Ζατόπκοβα, ολυμπιονίκης (1952 χρυσό μετάλλιο, 1960 αργυρό στο ακόντιο) του στίβου, σύζυγος του Εμίλ Ζάτοπεκ, που γεννήθηκαν κατά σύμπτωση την ίδια ακριβώς ημέρα.

1926- Μασατόσι Κοσίμπα, Νομπελίστας (2002) Ιάπωνας φυσικός.

1927- Μιχαήλ Μιχαήλ, αθλητής, εμποδιστής του στίβου.

1928- Άνταμ Γουέστ, ηθοποιός

1930- Αντόνιο Μαργκερίτι, Ιταλός κινηματογραφιστής.

1931-Ζαν Κλοντ Καριέρ, Γάλλος ηθοποιός και σεναριογράφος.

1933- Ντέιβιντ Μακ Κάλουμ, Σκοτσέζος ηθοποιός

1934 – Μπράιαν Έπσταϊν, μάνατζερ των Beatles .

1936- Αλ Έρτερ, μεγάλος Αμερικανός ολυμπιονίκης (4 χρυσά μετάλλια 1956, 1960, 1964, 1968) της δισκοβολίας.

1940- Μπιλ Μέντλι, τραγουδιστής («Time of my Life»)

1940- Πολ Γουίλιαμς, Αμερικανός συνθέτης.

1941 – Κας Έλιοτ, τραγουδίστρια των The Mamas & the Papas.

1941- Ουμπέρτο Μπόσι, Ιταλός πολιτικός .

1942- Φρέντα Πέιν, Αμερικανίδα τραγουδίστρια και ηθοποιός.

1945- Ράντολφ Μάντουθ, Αμερικανός ηθοποιός.

1947-Λολ Κριμ, Βρετανός μουσικός, μέλος του συγκροτήματος (1972-95) 10cc.

1948 – Τζέρεμι Άιρονς, Βρετανός ηθοποιός .

1949 – Τουίγκι, διάσημο μοντέλο.

1952 – Νάιλ Ρότζερς, κιθαρίστας και συνθέτης της σόουλ και “ψυχή” των “Σικ”.

1954 -Ελένη Βιτάλη, τραγουδίστρια.

1956- Ρεξ Σμιθ, ηθοποιός.

1958- Κέβιν Χοκς, ηθοποιός και σκηνοθέτης.

1958- Λίτα Φορντ, τραγουδίστρια.

1958- Αζούμα Νέλσον, Γκανέζος παγκόσμιος πρωταθλητής της πυγμαχίας.

1961 – Γιώργος Χριστιανάκης, μουσικός

1963- Ντέιβιντ Σίμαν, Άγγλος τερματοφύλακας.

1964- Τρίσα Γίαργουντ, μουσικός και τραγουδίστρια της κάντρι.

1965- Αλεξάνδρα Βαντερνούτ, Βελγίδα ηθοποιός, γνωστή για τη σειρά ΕΦ Highlander.

1967- Αλεξάντερ Καρέλιν, Ρώσος ολυμπιονίκης (1988 χρυσό, 1992, 1996, 2000 αργυρά μετάλλια) της πάλης.

1969 – Αλκίνοος Ιωαννίδης, Κύπριος τραγουδιστής και τραγουδοποιός.

 

1970-Βίκτορ Γουίλιαμς, Αμερικανός ηθοποιός.

1973- Νικ Κόλγκαν, Ιρλανδός ποδοσφαιριστής.

1973- Κριστιάνο ντα Μάτα , Βραζιλιάνος οδηγός αγωνιστικών αυτοκινήτων, νικητής του αμερικανικού πρωταθλήματος CART το 2002 και πρώην πιλότος της Φόρμουλα 1 με Toyota.

1974- Βικτόρια Σίλβστετ, μοντέλο από τη Σουηδία.

1974- Τζίμι Φόλον, ηθοποιός, κωμικός (Saturday Night Live)

1976- Ράτζα Μπελ, Αμερικανός μπασκετμπολίστας (Φοίνιξ Σανς).

1976-Άλισον Σουίνι, Αμερικανίδα ηθοποιός της σαπουνόπερας.

1976- Τζιμ Γουόρντ, Αμερικανός μουσικός , του συγκροτήματος «Sparta»

1977-Ράιαν Ντάσικ, Αμερικανός ντράμερ, του συγκροτήματος “Maroon 5”.

1978- Μιτσέλε Άλβες σούπερ μοντέλο από τη Βραζιλία.

1978- Χόρχε Μοντάνια, Ισπανός ποδοσφαιριστής (Racing)

1979- Ντανιέλ Μπρεντ, Βρετανίδα ηθοποιός.

1979- Νοεμί Λενουάρ, Γαλλίδα μοντέλο και ηθοποιός.

1980- Τέγκαν και Σάρα, Καναδέζες δίδυμες τραγουδίστριες και τραγουδοποιοί

1980- Γιώργος Κωνσταντή, ποδοσφαιριστής (Ξάνθη, 2004-05)

1981- Νταμιάνο Κουνέγκο, Ιταλός επαγγελματίας ποδηλάτης.

1982- Νικόλ Βος, μοντέλο από τις ΗΠΑ.

1982- Λένα Δανιηλίδου, διάσημη Ελληνίδα αντισφαιρίστρια από τη Θεσσαλονίκη, κάτοχος 3 επαγγελματικών τίτλων στο απλό (WTA, 2002, 2003, 2004) και 1 στο διπλό (2004), (το 2002 έφτασε στο Αυστραλιανό όπεν να αντιμετωπίσει τη Νο 1 στον κόσμο, Τζένιφερ Καπριάτι).

1982- Γιώργος Καντιμοίρης, ποδοσφαιριστής (Ιωνικός, 2004-05, 2005-06).

1984- Κέβιν Ζέγκερς, Καναδός ηθοποιός.

1984- Ίμον, Αμερικανός τραγουδιστής της ποπ και χιπ χοπ.

1986- Γκέραλντ Τσιόλεκ, Γερμανός ποδηλάτης, παγκόσμιος πρωταθλητής στην ηλικία κάτω των 23 ετών το 2006.

1990-Σάββας Γκέντσογλου, ποδοσφαιριστής (ΑΕΚ, 2007-08).

 

 

Θάνατοι σαν σήμερα

 

690 – Άγιος Θεόδωρος της Ταρσού, αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρι

1339 – Γκο Ντάιγκο, αυτοκράτορας της Ιαπωνίας

1356 – Πέτρος Α’, δούκας των Βουρβόνων

1668 – Ουίλιαμ Ουόλερ, Άγγλος στρατιωτικός

1692 – Τζιλ Κόρι, Αμερικανός γεωργός

1693 – Γιάνεζ Βάικαρντ Βαλβάσορ, Σλοβένος πολυμαθής

1710 – Όλε Ρέμερ, Δανός αστρονόμος

1761- Πίτερ βαν Μούσενμπροεκ Ολλανδός μαθηματικός και φυσικός που εφηύρε το δοχείο Λέιντεν, την πρώτη αποτελεσματική συσκευή για αποθήκευση του στατικού ηλεκτρισμού.

1812 – Μάγερ Άμσελ Ρότσιλντ, γερμανοεβραίος τραπεζίτης, γενάρχης της δυναστείας των Ρότσιλντ. (Γεν. 23/2/1744)

 

1843-Γκιστάβ Γασπάρ Κοριολί Γάλλος μηχανικός και μαθηματικός, ανακάλυψε τη δύναμη Κοριολί.

1881-Τζέιμς Γκάρφιλντ Πρόεδρος των ΗΠΑ (1881), έπειτα από πυροβολισμό που δέχτηκε στις 2 Ιουλίου 1881.

1891-Χοσέ Μπαλαμακέδα Πρόεδρος της Χιλής, (1886-91), αυτοκτονεί.

1927- Μίκαελ Πέτερ Άνκερ Δανός ζωγράφος.

1935- Κονσταντίν Τσιολκόφσκι Ρώσος επιστήμονας.

1938- Πολίν Φρέντερικ Αμερικανίδα ηθοποιός.

1942- Κοντέ Ναστ Αμερικανός εκδότης.

1948 – Μαρίνος Μητραλέξης, διακεκριμένος έλληνας αεροπόρος. (Γεν. 1916)

 

1949 – Νίκος Σκαλκώτας συνθέτης.

1968- Τσέστερ Κάρλσον Αμερικανός εφευρέτης του φωτοτυπικού μηχανήματος και της ξηρογραφίας.

1968- Ρεντ Φόλι Αμερικανός τραγουδιστής της κάντρι

1969- Ρεξ Ίνγκραμ Αμερικανός ηθοποιός

1970- Κώστας Γεωργάκης, φοιτητής της Γεωλογίας από την Κέρκυρα, που αυτοπυρπολήθηκε στη Γένοβα, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το στρατιωτικό καθεστώς της Ελλάδας. (Γεν. 23/8/1948)

 

1971- Ουίλιαμ Ολμπράιτ Αμερικανός βιβλικός αρχαιολόγος, που ανέσκαψε πολλούς βιβλικούς χώρους.

1972- Ρομπέρ Κασαντεσί πιανίστας.

1973- Γκραμ Πάρσονς μουσικός της κάντρι και της ροκ (The Byrds) , από ναρκωτικά.

1985 – Ίταλο Καλβίνο, Ιταλός συγγραφέας.

1987- Άιναρ Γκέρχαρντσεν Πρωθυπουργός της Νορβηγίας (1945-51, 1955-65).

1990- Έρμες Παν Αμερικανός χορευτής και χορογράφος (Ερμής Παναγιωτόπουλος).

1992- Αλέξανδρος Κοτζιάς λογοτέχνης και δημοσιογράφος σε δυστύχημα (γλίστρησε και έπεσε από ύψος).

1992- Φρέντερικ Κομπς θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης, από AIDS.

1994- Αλέξης Ακριθάκης ζωγράφος.

1994- Φράνκο Μοσκίνο σχεδιαστής μόδας.

1994- Ζοζέφ Ιλεό Πρωθυπουργός (1960-61) στο Κονγκό (Λεοπολντβίλ).

1995- Όρβιλ Ρεντενμπάτσερ ο «βασιλιάς του ποπ κορν».

1997- Ριτς Μιούλινς Αμερικανός τραγουδιστής, σκοτώνεται σε τροχαίο δυστύχημα.

1999- Παναγιώτης Πούλος εικονολήπτης της ΕΡΤ, υποκύπτει στα τραύματα από το αεροπορικό δυστύχημα της 14/9/99 στο Βουκουρέστι.

2000- Κώστας Κανδύλης φωτοειδησεογράφος.

2000- Ανδρέας Κανής δημοσιογράφος, ιδρυτής της εφημερίδας «Μαχητής» του Αγρινίου.

2002- Ίαν Χάτσινσον ποδοσφαιριστής της Τσέλσι. Αποσύρθηκε το 1976, έχοντας σκοράρει συνολικά 58 τέρματα.

2002- Κίτα Μπρόντχεντ Αμερικανίδα ζωγράφος. Διακρίθηκε στην αφηρημένη τέχνη.

2002- Εμίλ Ντουντού Υπουργός Εσωτερικών της Ακτής Ελεφαντοστού (2000-2002), δολοφονείται σε πραξικόπημα.

2002- Ρομπέρ Γκουέι δικτάτορας της Ακτής Ελεφαντοστού (1999-2000), σκοτώνεται σε πραξικόπημα.

2003- Σλιμ Ντάστι Αυστραλός τραγουδιστής της κάντρι. Το τραγούδι του “The Pub With No Beer,” ήταν ο πρώτος δίσκος που έγινε χρυσός στην Αυστραλία.

2003- Κέννεθ Χάγκιν, Αμερικανός ιεροκήρυκας

2004- Έντι Άνταμς Αμερικανός φωτογράφος, βραβευμένος με Πούλιτζερ, που έγινε πασίγνωστος για τη φωτογραφία του που τράβηξε στον πόλεμο στο Βιετνάμ και εικονίζει την εκτέλεση ενός Βιετναμέζου κομμουνιστή αντάρτη στη Σαϊγκόν (1968- η φωτογραφία αυτή του έδωσε το Πούλιτζερ την επόμενη χρονιά).

2004- Σκίτερ Ντέιβις Αμερικανίδα τραγουδίστρια.

2005- Τζον Μπρόμφιλντ Αμερικανός ηθοποιός.

2005- Γουίλι Χατς Αφροαμερικανός τραγουδιστής, κιθαρίστας, τραγουδοποιός και δισκογραφικός παραγωγός.

2006- Ελίζαμπεθ Άλεν Αμερικανίδα ηθοποιός.

2006- Τσακ Ρίο ψευδώνυμο του μουσικού των Champs Ντάνι Φλόρες.