Ο φταρμός της Κρήτης, είναι η λεγόμενη βασκανία η μάτι, κοινός μάτιασμα
Γνωστή από την αρχαιότητα, και αργότερα γνωστή σχεδον σε όλα τα κράτη, ανά τον κόσμο.
Άλλοι πιστεύουν στο μάτι άλλοι πάλι καθόλου!
Κάποιοι έχουν ιδιαίτερη ροπή προς το να ματιάζονται, άλλοι ελάχιστα και κάποιοι άλλοι, δεν πιστεύουν ότι έχουν ματιαστεί ποτέ!
Το συναίσθημα της αρνητικής ενεργείας κάποιου που επιδρά σε έναν άνθρωπο, και τον κάνει να έχει κάποια κατάπτωση, που πολλές φόρες νομίζει ότι πεθαίνει, αυτό είναι το ”μάτι”.
Αυτός που ματιάστηκε, συνήθως πιστεύει ότι αυτό γίνεται λόγο του φθόνου, η μίσους.
Μπορεί όμως να γίνει και λόγω ότι αρέσει πολύ σε κάποιον, και αφού δεν μπορεί να το αποχτήσει, έτσι άθελα του το ματιάζει!
Σε κάθε χωριό υπήρχαν η ξεματιάστρες, που ήταν συνήθως οι περισσότερες γριούλες του κάθε χωριού, και σπάνια άνδρες.
Έκαναν αυτί τη δουλειά του ξεματιάσματος, κάθε φορά που θα είχε χρειαστεί, και που ασφαλώς απαιτούσε τέχνη και κάποια ικανότητα.
Συνήθως το ξεμάτιασμα δεν απαιτούσε και πληρωμή.
Δεν έπρεπε ο ξαματιασμένος να πει ούτε ευχαριστώ!
Ωστόσο εγώ θυμάμαι μια γρια ξεματιάστρα στο χωριό μας πήγαινε όπου την καλούσαν, δεν έπερνε λεφτά, αλλά άμα της έδινες ότι είχες στο σπίτι να τη φιλέψεις, λάδι, όσπρια, κουκιά, ρεβίθια, φασολιά αλλά και αυγά, πατάτες κλπ ευχαρίστως τα έπερνε!
Μια μέρα ο πατέρας μου είχε μια γουρούνα που γέννησε 10 γουρουνάκια, και κάποια στιγμή άρχισε και τα έτρωγε ένα ένα,,,
Του είπανε εκεί κάποιοι…
-Καημένε κοίταξε τηνε, γιατί είναι φταρμισμένη!
Πήγαινε να φέρεις την τάδε που κάνει καλή δουλειά, να στη ξεματιάσει.
Πάει αυτος τη φερνει σπιτι την ιδια μερα!
Θωρει αυτη τη κατασταση, βγανει τσοι σπαγους, μετρα ξεμετρα τη βριχνει οντως μαθιασμενη!
Πριν φυγει της δινει κατι τι για το κοπο τση, φτωχεια γυναικα ητονε, και φευγει.
Ελα ομως, που και την επ αυριο η γουρουνα ετρωγε παλι τα γουρουνακια!
Φερνει το γιατρο στο σπιτι και της κανει μια εξεταση.
Βρηκε πως η γουρουνα ειχε πυρετο!
Του ειπε μαλλιιστα πως οταν οι λεχονες γουρουνες εχουν υψηλο πυρετο, τοτε συμπεριφεροναι ετσι!
Της εκανε μια ενεση, του εδωσε και ενα φαρμακο να το βανει στο χουμα, και της περασε,
Ελα ομως που ο πατερας μου που ποτε δεν πιστευε στο ματι, ηθελε και να τη ξεμασκαρωσει τη ξεματιαστρα και να τη ρεζηλεψει!
Πιανει μια μερα και σφιγγει ενα κρεμμυδι στα μαθια του και ειδοποιει να παει σπιτι η γρια να τον ξεματιασει επειγοντως!
Παει αυτη πασιχαρη κι ατζηριτηχτη και τονε θωρει..
Βγανει παλι τσι σπαγους τση, τσοι μερα τσοι ξεμετρα δε τση βγαινανε!
-Ε μαυρο κακομοιρη μα εχεις μεγαλο μαθιασμα!
Κατσε να δουμε πως θα σε ξεμαθιασω!
Εσυ εισαι ετοιμος να ποθανεις!
Και εντακαρε να του διαβαζει τα σχετικα…
Παιζει μια και ο πατερας μου και σηκωνεται και τση λεει…
-Εγω κερα μου ειμαι μαθιασμενος?
Εισαι σγουρη?
Παει και στη βρυση και ξεπλαινει τα μαθια του απο το κρεμμυδι και τση λεει…
-Αμε κυρα μου στο καλο, μα πραμα δεν εχω, μονο ηθελα να σου αποδειξω πως ουλα ετανα ειναι ψωματα και κοροιδευετε μονο τη κοινωνια!
Φυσικα δεν ειχε δικιο ο πατερας μου αφου αυτα τα παραδεχεται και η θρησκεια, αλλα ηθελε να πεισει καμποσους καθως και εμας οτι αυτα δεν εχουν ιατρικη βαση και καλα ειναι αν νοιωθουμε αρωστοι να τρεχουμε στους γιατρους, κι οχι στις ξεματιαστρες!
Οι ξεματιαστρες οστοσο ειχαν διαφορους τροπους να ”αποδεκνυουν” οτι ο ”ασθενης” ηταν ματιασμενος.
Και φυσικα για εκεινες, δεν ηταν ποτε θεμα γιατρου για να συνελθει ο αρωστος.
Ηθελε μεγαλη τεχνη σε συνδοιασμο με καποιες ακριβεις ενεργειες, με ευχες ξορκια, σε συνδοιασμο με μαγεια, ηταν ολα αυτα μαζι, για να φερουν το σωστο αποτελεσμα!
Οι τεχνικες για τη διαπιστωση του ματιασματος ηταν πολλες και διεφεραν απο τοπο σε τοπο.
Εριχναν στο νερο λαδι η καρβουνο, κι αν πηγαινε στον πατο ηταν το ατομο ματιασμενο.
Εβαζαν αλατι σε μια πετσετα και το πεταγαν στη φωτια, η καρφιτσωναν γαρυφαλα σε μια βελονα, κι αν εσκαγαν παλι σημαινε οτι υπηρχε ματιασμα!
Ακομα εβαζαν τον αρωστο να μετρησει απο το 1 εως το 40 και αντιστροφα.
Αμα ο αρρωστος μπερδευοταν, τοτε ηταν ματιασμενος!
Ομως για το ξεματιασμα παλι υπηρχαν πολλα πραγματα που μπορουσε να εχει καποιος για να τον βοηθησουν.
Μερικα απο αυτα ηταν τα φυλαχτα με κοματια απο το τιμιο ξυλο.
Ηταν το πεταλο του αλογου,
Ηταν ματακια σε χανδρες.
Ηταν τα σκορδα, τα κρεμυδια,…
Αλλα εξ ισου αποτελεσματικα ηταν και ο απηγανος, που ξωρκιζονταν ελεγαν καμια φορα ”στον απηγανο να παει”!
Αποτελεσματικοτατος ηταν και ο …πουλος! Η αλλοιως μουτζα!
Αμα εβλεπε καποια γυναικα που ξερει πως μαθιαζει, οταν προσπερνουσε σηκωνε τη φουστα της και απο κατω τη πουλιαζε με στραμενη τη μουτσα προς την επικυνδυνη γυναικα!
Ηταν και το τετραφυλλο τρυφυλλι, που θεωρειται οτι φερνει και μεγαλη τυχη!
Φυσικα στην Κρητη, την ωρα του ξεματιασματος, που θεωρειτο και σαν θρησκευτικη τελετη, οι ξεματιαστρες ελεγαν την παρακατω ευχη για το φταρμο..
<<Αγιε Παντελεημονα
που ‘σαι γιατρος του κοσμου
και διασκορπας τους πονους,
γιατρεψε και βοηθησε
τον (την) δουλο (η) του Θεου………..
Η Παναγια η δεσποινα ελουσθη
εχθενισθη και εκατσε στο Θρονι της
Αγγελος Αρχαγγελος
περασαν τη φταρμι σου.
την φταρμολογι σου
και ανθρωπος δεν επερασε
μυρωμενος βαφτισμενος>>
Και μετα πρεπει να πει 3 φορες τη φραση..
<<Στο ονομα της Αγιας Τριαδος>>
Κειμενο Γεωργιος Χουστουλακης
Ακολουθήστε το Cretanmagazine στο Google News και στο Facebook
