Τα Μάταλα είναι μικρό παραθαλάσσιο χωριό και διάσημη παραλία της νότιας Κρήτης, στο Δήμο Φαιστού στο νομό Ηρακλείου
Η παραλία των Ματάλων κατοικούνταν από την αρχαιότητα ενώ έγινε διάσημη σαν τόπος παραμονής των χίπηδων τις δεκαετίες 1960 και 1970.
Το χωριό προηγουμένως ήταν ψαροχώρι, ενώ σήμερα ζει κυρίως από τον τουρισμό.
Στην αποκρυμνη ακτή του χωριού υπάρχουν τεχνητές σπηλιές (και υποβρύχια σπήλαια), λοξευμενα στα βράχια. Λέγεται ότι ήταν ρωμαϊκοι τάφοι. Μερικές σπηλιές έχουν δωμάτια με παράθυρα και πέτρινα κρεβάτια που δείχνει ότι κάποτε χρησιμοποιήθηκαν και σαν κατοικίες.
Οι σπηλιές παρέμειναν άδειες για χιλιάδες χρόνια μέχρι την δεκαετία του ’60 μέχρι που περιπλανώμενοι χίπηδες τις ανακάλυψαν και τις κατοίκησαν.
Τα παιδιά των λουλουδιών ή χίπηδες έγιναν διάσημοι σε όλο τον πλανήτη με το φυσικό τρόπο ζωής που πρότειναν στη τότε αναπτυσσόμενη περίοδο. Όλοι έχουμε δει την ελληνική ταινία με τη Ρένα Βλαχοπούλου ” η μάνα μου η χίπισσα”.
Τη περίοδο της Χούντας εκδιώχθηκαν προσωρινά οι χίπηδες με παρέμβαση της εκκλησίας, ενώ οι σπηλιές έκλεισαν οριστικά το 1977.
Σήμερα είναι επισκέψιμες και ελεγχόμενες από το Δήμο Φαιστού.
Τα τελευταία χρόνια γίνονται φεστιβάλ κάθε χρόνο τον Ιούνιο (φέτος ακυρώθηκε λόγω κορονοιου), με δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες, με τη πολυχρωμία και τις μουσικές να νοσταλγούν την όμορφη εποχή των χίπις.
Στη πλατεία του χωριού υπάρχουν μια ελιά 600 χρονών που μεταφέρθηκε εκεί. Σ’αυτό το ξερό δένδρο ο καλλιτέχνης Δημήτρης Στεφανάκης σκάλισε τους θεούς Δία, Ποσειδώνα, Ερμή και Διόνυσο.
Λέγεται ότι συμβολίζουν τις τέσσερις εποχές του χρόνου.