Connect with us

Γεια, τι ψάχνεις;

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ

Ενθυμήματα από τον Κλήδονα παλιά

Στο β΄μέρος θα αναφέρουμε συμπληρωματικά κάποιες μαρτυρίες, για το πως γινόταν ο κλήδονας στη Φανερωμένη και στις Μοίρες

Όπως αναφέραμε και στο α΄μέρος περί Κλήδονα, διαφορές είχαμε ανά τόπο κυρίως σε κάποιες λεπτομέρειες διεξαγωγής του εθίμου, όπως διαφαίνονται και από κάποιες ζωντανές μαρτυρίες που αφορούν κάποια χωριά της Μεσαράς.

Πώς γινόταν ο Κλήδονας στην Φανερωμένη

Για την Φανερωμένη μας μίλησε η λαογράφος κα Αικατερίνη Νικολιδάκη, αναφέροντας μας τα παρακάτω:

Δεν υπήρχαν ιδιαίτερες συνήθεις για τον Κλήδονα της Φανερωμένης, απλά αποφασίζανε από πριν σε ποιο σπίτι ή μέρος ή σε ποια αυλή θα τον ανοίξουν. Έβαζαν ένα παιδί να τραβάει τα ριζικάρια κατά προτίμηση αγόρι που να έχει και τους δύο γονείς του. Όταν ήταν η ώρα του Κλήδονα, έβαζαν το παιδί τη μέση της αυλής, και όταν ήταν η ώρα να ανοιχτεί ο κλήδονας, έβαζε το παιδί το χέρι του μέσα, και τραβούσε όποιο ριζικάρι τύχαινε. Το ριζικάρι μπορούσε να είναι καρύδι, απίδι, μπουρνέλα, μούσμουλο, μικρό αγγουράκι κλπ.
Το παιδί έδινε το ριζικάρι στο άτομο που θα έλεγε τις μαντινάδες, και εκείνος διάβαζε τα αρχικά του ονόματος, για να δούνε σε ποιόν ανήκει. Στη συνέχεια έλεγαν την μαντινάδα ο λυράρης ή ο μαντιναδολόγος που είχε προ μελετηθεί, είτε αυτοσχεδίαζαν και επιτόπου μια μαντινάδα.
Μια Φανερωμιανή μαντινάδα του Κλήδονα έλεγε:
«Ανοίξετε τον Κλήδονα να βγει και το δικό μου, το μήλο μου το κόκκινο και το ζαρίφικό μου»

Ο Κλήδονας κάποτε στις Μοίρες

Για το τι κάνανε την παραμονή οι κοπελιές στις Μοίρες μας λέει η Μοιριανή κα Ανδριάνη Μαρκάκη όπως τα έζησε η ίδια.
-Το πρωί της παραμονής, οι κοπέλες γύρναγαν στις γειτονιές με μια στάμνα γεμάτη νερό, που είχαν πάρει από την πηγή. Οι ανύπαντρες καθώς γυρνούσαν, τους έριχναν μέσα οι ανύπαντρες κοπέλες διάφορα, όπως μπουρνέλες βερίκοκα, πενηνταράκια κλπ, με τα αρχικά του ονόματος ή άλλα σημάδια που ήξερε η κάθε μια ποιο είναι το δικό της.
Τη στάμνα το βράδυ την άφηναν έξω να τη δουν τα άστρα. Την επαύριο όπου γινόταν η συγκέντρωση, άνοιγαν τον κλήδονα. Στις Μοίρες, πρώτα έβγαζαν το ριζικάρι κάθε ενός, και μετά λέγανε ή μελετούσανε τη μαντινάδα που ταίριαζε ανάλογα την περίπτωση, ή έβγαζαν μια και επιτόπου!
Η κα Ανδριάνη από τις Μοίρες έζησε και εκείνη το έθιμο με τον καρφίχτη, όπως μας είχε αναφέρει στο α΄μέρος του άρθρου και η κα Αμαλία Φαραγκουλιτάκη από τη Γαλιά, και μας λέει:
-Φεύγοντας οι κοπέλες από τον Κλήδονα, πήγαιναν στο σπίτι μπροστά στον καθρέφτη. Εκεί γδυνόταν και δίπλα στο κορμί τους βλέπανε το πρόσωπο που θα’λά πάρουνε. Εγώ είδα ένα χαρκιά (σιδηρουργό) με τα σύνεργα του, και πράγματι με ζήτησε ένας Χαρκιάς!
Βέβαια την ημέρα του Κλήδονα, συνήθιζαν στις Μοίρες να παίζουν οι νέοι το παιγνίδι με το μπουκάλι, που ήταν συνηθισμένο τον Κλήδονα. Καθόταν όλοι κυκλικά, και κάποιος γύρναγε ένα γυάλινο μπουκάλι! Όποιον τότε έδειχνε ο λαιμός του μπουκαλιού, αυτόν έπρεπε να τον φιλήσει εκείνος ή εκείνη που ήταν η σειρά του! Οι κοπελιές βέβαια ντρεπόταν, και το παιγνίδι είχε άφθονο γέλιο!

Μπορεί σε κάποιους σήμερα να φαίνονται όλα αυτά ανούσια ή αστεία, αφού μιλάνε για παρθένες κλπ, αλλά θα πρέπει όμως να αναλογιστεί κάποιος πως κάποτε ήταν δύσκολα χρόνια, και ακόμα πιο δύσκολα όσον αφορούσε τις ερωτικές σχέσεις. Η παρθενία ήταν τότε ισχυρό όπλο στη προίκα της κάθε κοπέλας, αλλά και δώρο σύμβολο αιώνιας αγάπης πίστης και αφοσίωσης στον μέλλοντα σύζυγό της. Όμως ο Κλήδονας έδινε ευκαιρίες, και μόνον να βρεθεί ο νέος με τη νέα έστω και λίγα λεπτά της ημέρας, και με το να ανταλλάξουν για μια στιγμή το βλέμμα τους, έστω μια απλή χειρονομία να προκύψει, ένα χαμόγελο, ήταν ήδη αρκετά, γιατί θα έπεφτε έτσι το πρώτο λιθαράκι στο θεμέλιο μιας νέας σχέσης! Η πορεία πλέον των δυο νέων θα δημιουργούσε μια συνισταμένη, όπου έκλεινε κάθε μέρα σιγά – σιγά προς τα εκεί που ήθελαν αι οι δυο τους, μέχρι να τα καταφέρουν να στεφανωθούν!
Να γιατί εκείνα τα χρόνια λάτρευαν όλοι και όλες τον Κλήδονα!

Αναβίωση του Κλήδονα σήμερα

Παρόλα αυτά, ο λαός μας έχει και μια σχετική φράση που λέει:

«Αυτά να τα πεις στον Κλείδωνα»! Η φράση αυτή θέλει να πει, πως όλα αυτά που λέει ο συνομιλητής είναι ψέματα, και αφήνει να εννοηθεί, πως εκεί μονάχα, στο Κλείδωνα αν τα πει, ίσως και βγούνε αληθινά!
Όσο και αν πολλοί πιστεύουν πως ο Κλήδονας σαν έθιμο σε όλη τη χώρα γινόταν το ίδιο, ωστόσο η δική μου έρευνα δείχνει ότι, και σε κάθε περιοχή οι άνθρωποι αναβίωναν το έθιμο με όποιο τρόπο ήξεραν, ή μάθαιναν από τους παππούδες τους, διατηρούσαν τις βασικές αρχές του εθίμου.
Οι νεώτερες γενιές οι περισσότεροι δεν ξέρουν σχεδόν τίποτα περί Κλήδονα, αλλά δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα και να μάθουν. Κάποιοι σύλλογοι της Αθήνας αλλά και της επαρχίας, και κάποιοι φοιτητές, κάποια χρόνια είχαν οργανώσει αναπαράσταση του Κλήδονα. Είχε γίνει το ίδιο και στη Γαλιά το ’94 έως το 98 με τον τότε Πολιτιστικό Σύλλογο Γαλιάς με επιτυχία!
Παροτρύνουμε σήμερα τις νεολαίες και τους διαφόρους μορφωτικούς συλλόγους, αλλά και τους Δήμους, κάθε χρόνο να οργανώνουν και πάλι τον παλιό Κλήδονα, έστω και εν είδη θεατρικού δρώμενου. Πρέπει να τον αναβιώσουν, ώστε και οι νεώτεροι να μάθουν περί τίνος πρόκειται, αλλά και να μην χαθούν τελείως τα τοπικά έθιμα μας, μια και ο Κλήδονας ήταν από τα πιο σπουδαία ελληνικά έθιμα.
Ας αναλογιστούμε μονάχα, πως μια και γίνεται Καλοκαίρι, θα μπορούσε αυτό να αξιοποιηθεί και να τραβήξει ακόμα και περισσότερο Τουρισμό!

Κείμενο: Γεώργιος Χουστουλάκης

Φωτογραφίες: Εύα Λεβεντάκη – Πολιτιστικός Σύλλογος Γαλιάς

(Ευχαριστούμε τον κ. Μύρωνα Μαραγκάκη, την κα Αμαλία Φαραγκουλιτάκη, την κα Κατερίνα Νικολιδάκη και την κα Ανδριάνη για τις πολύτιμες πληροφορίες του άρθρου)

Ακολουθήστε το Cretanmagazine στο Google News και στο Facebook

Click to comment

Leave a Reply

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Δείτε και αυτά

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ

Όπως είναι γνωστό τα προηγούμενα χρόνια στη Γαλιά αγαπούσαν πολύ τη δουλειά, αλλά αγαπούσαν επίσης και τη διασκέδαση και το κρασί Όταν δε τους...

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Με ξεχωριστό τρόπο εορτάστηκαν φέτος τα Κούλουμα στο Θραψανό! Χρώματα, μουσικές, μουζώματα, ευφάνταστες μεταμφιέσεις, πλούσια σαρακοστιανά εδέσματα, κέφι και χαρά, συνέθεταν τη σημερινή, ημέρα...

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Μεγάλη επιτυχία είχαν και φέτος το τριήμερο των αποκριάτικων εκδηλώσεων στο Ρούβα με αποκορύφωμα την γιορτή της Καθαρής Δευτέρας που πραγματοποίησε ο δραστήριος ΣΥΛΛΟΓΟΣ...

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Με χαρούμενες παιδικές φωνές γέμισε το πρωί ο εξωτερικός χώρος του γηπέδου των Αγίων Δέκα Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Αγίων Δέκα διοργάνωσε τα Κούλουμα, έφτιαξαν...

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ

Η Καθαρά Δευτέρα είναι η πρώτη ημέρα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, της νηστείας του Πάσχα Από τους λαογράφους θεωρείται ο επίλογος των βακχικών εορτών της Αποκριάς,...

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Περισσότεροι από 60.000 καρναβαλιστές μετέφεραν για περίπου έξι ώρες το αισιόδοξο και ελπιδοφόρο μήνυμα της χαράς για τη ζωή, προσφέροντας ταυτόχρονα, κατά τη διάρκεια...

ΚΡΗΤΗ

Τρία αδέρφια από τη μία, τρία αδέρφια από την άλλη, στη μέση οι κτηματικές διαφορές αλλά και μία σοβαρή  καταγγελία για καταιγισμό πυρών με ανθρωποκτόνο δόλο....

ΣΥΝΤΑΓΕΣ

Ταραμάς είναι η πρώτη ύλη για την ταραμοσαλάτα, ένα από τα πιο φημισμένα νηστίσιμα πιάτα Στην ουσία πρόκειται για αυγά ψαριών, συνηθέστερα του κυπρίνου,...