Θα ήθελα να αφιερώσω το σημερινό μου άρθρο, σε ένα αξιόλογο Μεσαρίτη, και μάλιστα αιωνόβιο, και αυτό με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των 95 χρόνων ζωής του. Δεν είναι άλλος από τον Γαλιανό Μύρωνα Μαραγκάκη, γνωστός και σαν «Μαραγκομύρος»
Θα το θεωρούσα λοιπόν καθήκον μου να αναφερθώ σε αυτήν την σπουδαία μορφή, σε αυτόν τον υπέροχο και επιτυχημένο άνθρωπο, και θα εξηγήσω το λόγο στην πορεία, αφού κατάφερε να παραμένει και σήμερα ακόμα χρήσιμος στη ζωή του, στην οικογένεια του, αλλά και σε πολλούς άλλους! Πίσω από αυτόν υπάρχει πάντα μια σπουδαία γυναίκα, η κυρία Σεβαστή, ή “Μαραγκάκενα” όπως την αποκαλέι ο ίδιος, που του έχει σταθεί βράχος στα εύκολα και στα δύσκολα, του έχει κάνει δυο άξιες κόρες, και έχουν σήμερα δύο εγγόνια από κάθε κόρη!
Ξεκίνησε πάμφτωχος, και κατάφερε να ανέβει σιγά σιγά αλλά με σταθερά βήματα και με την αξία του πολλά σκαλοπάτια, σε βιωτικό, αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο!
Ο Μύρος γεννήθηκε μια μέρα παραμονή των Χριστουγέννων στη Γαλιά Ηρακλείου το 1926, και ήταν το τελευταίο παιδί από τα πέντε παιδιά του Μύρωνα και της Μαρίας, γνωστή σαν Μαραγκομύραινα, μια από τις πιο άξιες στη νοικοκυροσύνη γυναίκες της Γαλιάς. Τα άλλα του αδέρφια ήταν ο Μανώλης, ο Γιώργης, η Χρυσούλα που πέθανε 8 χρονών, η Χριστίνα που πέθανε 12 χρονών, και οι δυο αδερφές του, που πέθαναν από την Ισπανική γρίπη του ‘26, που θέριζε εκείνη την εποχή. Από την ίδια επιδημία πέθανε και ο πατέρας τους. Μέσα σε μια βδομάδα έχασε τρία μέλη η οικογένεια. Η αδερφή του η Ελένη σκοτώθηκε από το υποκόπανο του όπλου ενός Γερμανού, στο μεγάλο μπλόκο της Γαλιάς, επειδή του προέβαλε αντίσταση.
Άσχημα παιδικά χρόνια για ένα παιδί χωρίς πατέρα, μάλιστα με μια φτωχή μάνα πολύτεκνη, που να προσπαθεί με όλες τις δυνάμεις της να τα φέρει βόλτα.
Με ένα βλέμμα σπινθηροβόλο ο Μύρος, με μια αισιοδοξία που το μαρτυρεί ένα αδιόρατο χαμόγελο του, και με ένα κοφτερό μυαλό, θα είναι τα κύρια όπλα του!
Χρόνια πέτρινα, βασανισμένα, αλλά για το Μύρο όλα αυτά είναι μια πρόκληση για αγώνα! Από παιδί για να επιβιώσει, χρησιμοποιούσε σωστά το μυαλό και τα χέρια του, υπήρξε «δαίμονας», όπως λέει συχνά ο ίδιος, αλλά με την καλή έννοια, γιατί κατάφερνε και έφτανε να κάνει ασυνήθιστα για την ηλικία του πράγματα που ήθελαν μυαλό, που πολλές φορές εξέπλητταν ευχάριστα τους άλλους, αφού ξεπερνούσε τον εαυτό του! Αν και οι σπουδές του περιορίζονται μονάχα στο δημοτικό, κατάφερε να αποχτήσει σχεδόν πανεπιστημιακή μόρφωση, και αυτό έγινε διαβάζοντας ασταμάτητα σε όλη του τη ζωή, κυρίως εγκυκλοπαίδειες, αλλά παράλληλα και θέματα της ελληνικής μυθολογίας, που περισσότερο τον καταγοήτευε η ιστορία της Μινωικής Κρήτης! Έχει διαβάσει την ιστορία της Ελλάδας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, θυμάται τα περισσότερα, και δεν σταματά και σήμερα ακόμα να διαβάζει! Θυμάται και μπορεί να αποστηθίσει ολόκληρες σελίδες αρχαίων κειμένων, παρά την ηλικία του! Μπορεί να μιλά για ώρες για τους μύθους που συνδέονται με τους 12 θεούς του Ολύμπου!
Είναι βέβαια αυθεντία στα λαογραφικά θέματα! Δεν μιλάμε φυσικά για την τέχνη και τεχνική στο επάγγελμα του, που ήταν σιδηρουργός. Ξεκίνησε απλός και αυτοδίδαχτος τεχνίτης, και κατέληξε μεγαλοεργολάβος σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη!
Έχει λάβει μέρος πολλές φορές σε ομιλίες που τον καλούσαν, και ο λόγος του ήταν πάντα μεστός και πειστικός, αντάξιος λόγιου, με καλή άρθρωση καλό συντακτικό, και με ιδιαίτερα πλούσιο λεξιλόγιο! Αυτό το λεξιλόγιο το χρησιμοποιεί ακόμα και σήμερα, πράγμα που σε κάνει να νομίζεις πως έχεις να κάνεις με ένα διανοούμενο!
Όταν έχεις να κάνεις με τέτοιους ανθρώπους, δεν μπορείς παρά να τους βγάλεις το καπέλο!
Στη βιβλιοθήκη του διαθέτει ποικιλία βιβλίων, πέραν τους τόμους με τις πιο σύγχρονες εγκυκλοπαίδειες, και φυσικά τα έχει διαβάσει όλα αυτά τα βιβλία! Έχει επίσης τρία ντουλάπια με χειρόγραφες σημειώσεις δικές του, γραμμένες κατά καιρούς!
Όμως καταφέρνει να παραμένει μέχρι και σήμερα ένας απλός, σεμνός, και ταπεινός άνθρωπος, με πολύ χαμηλό προφίλ.
Όφειλα από καιρό στον Μύρωνα αυτή την αφιέρωση, όχι μονάχα λόγω της συμπλήρωσης των 95 χρόνων, αλλά και λόγω της πολυετούς συνεργασίας μαζί του, σε λαογραφικά θέματα.
Ο Μύρωνας Μαραγκάκης μου έδωσε τα φώτα του σε πολλά θέματα, που όλα έγιναν κείμενα σε εφημερίδες και σε ιστοσελίδες του διαδικτύου.
Ο Μύρωνας στην πολυτάραχη ζωή του, έχει ζήσει απίθανες όσο και απίστευτες καταστάσεις, δύσκολες, ριψοκίνδυνες και περιπετειώδεις. Μια ζωή πλήρης αντιθέσεων, που όμως δεν πτοήθηκε ποτέ, δεν απογοητεύτηκε ποτέ, και ούτε δίστασε πουθενά να τολμήσει, να μην πω μάλιστα πως η τόλμη τον καταγοήτευε! Πάντα ρισκάριζε το παρόν, για νέες πιο αισιόδοξες καταστάσεις, που θα τον καθιστούσαν παράδειγμα προς μίμηση!
Ενδιαφέροντα πράγματα που αφορούν τον Μύρωνα Μαραγκάκη, θα έχουμε πιστεύω την ευκαιρία να πούμε πολλά εν καιρώ για να χτίσουμε το προφίλ του, που είναι τόσα, που δεν ξέρουμε από πού να αρχίσουμε!
Αν αρχίζαμε πάντως να τον χαρακτηρίζουμε με επίθετα που θα ταίριαζαν στον άνθρωπο αυτόν, θα λέγαμε εργατικός, τίμιος, αυτοδίδακτος, αυτοδημιούργητος, αποφασιστικός, τολμηρός, ριψοκίνδυνος, επίμων, εφευρετικός φιλότιμος, φιλέσπλαχνος, καλοπροαίρετος συμπονετικός, δοτικός, μερακλής, κοινωνικός, πατριώτης, λεβεντόψυχος, πολυδιαβασμένος, και όλα αυτά είναι που τον κάνουν ξεχωριστό.
Η προσφορά του στην κοινωνία είναι μεγάλη, κυρίως στους Κρήτες της Δυτικής Αττικής, στην Ελευσίνα την δεύτερη πατρίδα του, και στους χωριανούς του Γαλιανούς, προσφορές άγνωστες βέβαια εντελώς στον κόσμο!
Έκανε δωρεές και σε μεμονωμένες περιπτώσεις με αποτέλεσμα να ανακουφίσει πολύ κόσμο . Γενικά όμως αποφεύγει ο ίδιος να μιλά για αυτά τα πράγματα, ούτε και θέλει να περιαυτολογεί, άλλο τόσο δεν θα του άρεσαν τυχόν δημοσιεύσεις για τις αγαθές πράξεις του άξιες συγχαρητηρίων. Μόνος πήρα την πρωτοβουλία αυτή, και πιστεύω να με συγχωρέσει! Ο λόγος που δεν του αρέσει να περιαυτολογεί, ούτε να επιδιώκει επαίνους και τιμητικές διακρίσεις, είναι γιατί από τη φύση του είναι σεμνός άνθρωπος. Συχνά μου λέει: «Τώρα εγώ Γιώργο τι να τα κάνω όλα αυτά στα γεράματα, νοιώθω πολύ χορτάτος και γεμάτος από όλα, και από μπράβο και από δόξες και τιμές, που τις πήρα και με το παραπάνω στο διάβα της ζωής μου»!
Όμως εγώ έκανα την έρευνα μου, και έμαθα πολλά, και από το στενό του περιβάλλον, πράγματα που δεν τα ήξερα ούτε εγώ, και που με έκαναν να είμαι υπερήφανος που έχω ένα τέτοιο συγχωριανό και συνεργάτη!
Μέγας λάτρης της κρητικής λαογραφίας ο ίδιος, με ένα μεράκι απίστευτο και αστείρευτο, μέχρι σήμερα, που μάλιστα το είχε από παιδί! Από νεαρός ερευνούσε τα ντόπια ιστορικά και λαογραφικά θέματα του τόπου μας. Συνήθιζε να κρατά και σημειώσεις για όσα θέματα αφορούσαν το χωριό μας, όπως ήταν η μεγάλη σφαγή της ληστοσυμμορίας του ρετζέπ αγά, για το πρώτο δημοτικό της Γαλιάς, που τις μαρτυρίες του αυτές τις πήρε ενυπόγραφες από τους ίδιους τους μάρτυρες των γεγονότων!
Η αγάπη του στη λαογραφία, τον οδήγησε στην τεράστια επιτυχία του, που την παρουσίασε σε εκπομπή του και ο κ. Γεώργιος Βιτώρος. Αυτήν τη συλλογή των 55 ξεχασμένων επαγγελμάτων, φυσικά με όλο τον εξοπλισμό τους, πράγμα που η αγορά τους του κόστισε πολλές χιλιάδες ευρώ! Δεν έτυχε όμως να μπουν σε κάποιο λαογραφικό μουσείο, όμως από ότι λέει ο ίδιος, θα είναι μια σπουδαία παρακαταθήκη για τα παιδιά και εγγόνια του.
Από το 2015 με βοηθά ανελλιπώς με μεράκι στις δικές μου λαογραφικές έρευνες, πράγμα που του αρέσει να το κάνει ιδιαίτερα, γιατί παράλληλα με τις εξιστορήσεις του, θυμάται και τα νιάτα του! Ακόμα και τώρα με βοηθάει στο να έρθουν στο φως πολλά παλιά λαογραφικά, όπως ήθη και έθιμα της Κρήτης, του γάμου, έθιμα των Χριστουγέννων, Πρωτοχρονιάς, Φώτων, Πάσχα, Πρωτομαγιάς. Επίσης έχει ζωντανέψει με τις μαρτυρίες του έθιμα με τα ξεχασμένα δρώμενα της Αποκριάς, του Κλήδονα, το Παλιό ζεύκι, μας έχει ζωντανεύσει τη ζωή στο θέρος, στα αλώνια, και αλωνιστικές μηχανές. Μας μεταφέρει εικόνες πριν τη κατοχή που δεν ζήσαμε, που εντυπωσιάζουν. Πήραμε πληροφορίες από τους παλιούς νερόμυλους της Μεσαράς στο μέρος α’ αλλά και μέρος β΄. Μας έχει μιλήσει για τον Λευτέρη Μανασάκη τον Γαλιανό, το ιδιαίτερο παίξιμό του, και τις καντάδες του, και τι ρόλο έπαιξε στην Αντίσταση. Μας μίλησε για τις γιατρειές του παλιού καιρού, τις παλιές βαφές, για το πως έβγαζαν χαρτζιλίκι κάποτε τα φτωχά παιδιά, πως λειτουργούσαν οι φάμπρικες. Μας είπε για τον πρώτο θίασο και την πρώτη συνεταιριστική φάμπρικα της Μεσαράς, για το πώς προήλθαν πολλά μεσαρίτικα παρατσούκλια, και τόσα άλλα. Όλα τα θέματα χάρις στον Μύρωνα, έχουν ζωντανεύσει ξανά με το δικό του ξεχωριστό τρόπο. Αυτά βέβαια μπορεί να τα αναζητήσει κάποιος και στο διαδίκτυο.
Με την μακρόχρονη όμως αυτή συνεργασία μας, δημιουργήθηκε ένα πρωτογενές λαογραφικό υλικό, χρήσιμο στον αυριανό λαογράφο ή σε ομάδες που θα θέλουν να καταπιαστούν με το παρελθόν, αφού θα χρειαστεί να ψάξουν, για να τα καταγράψουν.
Στο μέλλον όμως τέτοιο υλικό θα ήταν δύσκολο να βρεθεί, χωρίς έναν συνδετικό κρίκο με το παρελθόν, όπως είναι ο Μαραγκομύρος. Οι αυριανοί λοιπόν μελετητές, ίσως αξιοποιήσουν κατάλληλα το υλικό μας, μια και σήμερα δεν υπάρχει καν υποδομή και το κατάλληλο πολιτιστικό επίπεδο.
Κάθε φορά που τον ενοχλώ παίρνοντας τον τηλέφωνο δια μια νέα διήγηση, εκείνος αντίθετα μου δείχνει τη χαρά του λέγοντας μου:
«Όχι Γιώργη παιδί μου, μη σκέφτεσαι καθόλου πως με ενοχλείς! Για ότι θες να με ρωτήσεις, μη διστάζεις να με ρωτάς ελεύθερα, όποτε θες, ότι ώρα να ναι, ακόμα και στις 12 το βράδυ! Δεν θέλω Γιώργο όσα ξέρω να τα πάρω μαζί μου, προτιμώ να τα μοιραστώ με το κόσμο…»
Είναι και αυτή μια κλασική φράση που την έχω ακούσει εκατοντάδες φορές!
Η Κατοχή τον βρήκε σε νεαρή ηλικία
Η κατοχή βρήκε νεαρό Μύρο στην ηλικία των 15, 16 και 17 ετών, ωστόσο όμως έλαβε και ο ίδιος μέρος σε κάποια από τα σαμποτάζ εναντίον των Γερμανών, που χωρίς ίχνος φόβου, ανέλαβε να ανέβει σαν αίλουρος επάνω σε δέκα τηλεφωνικούς στύλους, που κατέληγαν στο Τυμπάκι και να αφαιρέσει τα τηλεφωνικά σύρματα, ενώ παράλληλα άλλος από κάτω πριόνιζε έναν – έναν τους δέκα στύλους από τον πάτο, και έτσι τους έριξαν όλους κάτω! Αποκορύφωμα των σαμποτάζ, ήταν να κάψει μόνος του ένα γερμανικό αεροπλάνο, όταν έκανε την αγγαρεία του στον καταυλισμό των Γερμανών στο Τυμπάκι! Αυτό βέβαια είχε σαν αποτέλεσμα να δεχθεί από ένα Γερμανό απίστευτο ξύλο με ρόπαλο στο κεφάλι για να μαρτυρήσει ποιος το έκανε, αλλά εκείνος δεν πτοήθηκε και δεν έβγαλε μιλιά! Ακόμα και σήμερα φαίνονται τα σημάδια με τα βαθουλώματα στο κεφάλι του. Ο ίδιος ο Μαραγκομύρος μας είπε όσα δεν ξέρουμε για τις δεκαμερίες του στις αγγαρείες στον Λαβύρινθο της Μεσαράς, και μας περιγράφει λεπτομερώς πως ήταν μέσα ο Λαβύρινθος, και την απάνθρωπη διαβίωση στον καταυλισμο του Καστελίου, που οι ναζί τους υποχρέωναν τους εργάτες να τρώνε μέχρι και σκουλήκια!
Έχει πρωτοστατήσει με διάφορες διαβουλεύσεις με υπουργούς για τον καθαρισμό του Λαβύρινθου και την επαναλειτουργία του, αλλά φυσικά χωρίς αποτέλεσμα.
Έχει βοηθήσει πολύ και ο ίδιος στην ίδρυση του πανεπιστημίου Κρήτης μάλιστα επί χούντας. Έχει ιδρύσει τον Σύλλογο Κρητών Δυτκής Αττικής , σήμερα έχει την ονομασία «Ενωση Κρητών Αττικής και Μεγαρίδος». Έχει όμως βοηθήσει στην ίδρυση και άλλων κρητικών Σωματείων.
Έχει διατελέσει για οκτώ χρόνια και πρόεδρος του Θριάσιου Νοσοκομείου στον Ασπρόπυργο, όπου βοήθησε πολύ στην στελέχωσή του.
Ο Μαραγκομύρος έχει συνεργαστεί με πολλές και μεγάλες προσωπικότητες, έχει διαπρέψει στην δουλειά του, που έχει ενδιαφέρον να δούμε πως εξελίχτηκε, και για αυτήν θα αναφερθούμε στο επόμενο κεφάλαιο.
Κείμενο –φωτογραφίες: Γεώργιος Χουστουλάκης
(Συνεχίζεται)