Τα χοιροσφάματα και ένα παρατράγουδο

Παραμονή των Χριστουγέννων στη Κρήτη και όλος ο κόσμος τα παλιά τα χρόνια, πέρα από τη προετοιμασία του γιορτινού τραπεζιού ώστε να είναι πλήρες από όλα τα εδέσματα που θα μπορούσε να έχει το κάθε σπίτι, ασχολείτο και με το παραδοσιακό σφάξιμο του χοίρου

---

Ο χοίρος μεγάλωνε όλο το χρόνο στην αυλή του κάθε σπιτιού και ήταν προορισμένος για αυτήν εδώ ακριβώς την ημέρα.

Όλοι οι γείτονες, φίλοι και δικοί, μαζευόταν σε κάθε σπίτι ξεχωριστά, για να βοηθήσει ο ένας τον άλλο, καθ’ όσο το σφάξιμο του χοίρου δεν ήταν απλή υπόθεση.

Πέρα από αυτό, όλοι τους καταπιανόταν από την ευκαιρία να δημιουργήσουν μια παρέα, να συνευρεθούν όλοι μαζί, γνωστοί και φίλοι, με αποτέλεσμα να κάμουν ένα ομαδικό φαγοπότι και στη συνέχεια ένα κοινό γλέντι, μια κοινή διασκέδαση.

Από νωρίς το πρωϊ όλοι μαζί έπιαναν δουλειά και ο ειδικευμένος σ’ αυτή τη περίπτωση ”σφάχτης” με το καλοακονισμένο και μακρύ Κρητικό μαχαίρι και αφού οι υπόλοιποι έθεταν τον χοίρο κάτω, ενώ τον κρατούσαν πολύ δυνατά, του κάρφωνε το μαχαίρι στο λαιμό και προσπαθούσε να βρει το ”κουμπί” του λαιμού του χοίρου, για να εκπνεύσει.

Ένα συνεχές και δυνατό μουγκρητό ακουγόταν σε όλο το χωριό από τις δυνατές φωνές των χοίρων, θέλοντας να μας θυμίσει το κλάμα των μανάδων των δεκατεσσάρων χιλιάδων παιδιών που εσφαγιάσθησαν από τον Ηρώδη, ελπίζοντας ότι μέσα σε αυτά θα βρεθεί και το Θείο Βρέφος, ο Χριστός, και που απετέλεσαν τους πρωτομάρτυρες της Χριστιανοσύνης.

Σειρά έπαιρνε η αποτρίχωση του χοίρου, εφ’ όσον προηγουμένως τον έλουγαν με καυτό νερό, που από πολύ νωρίς έβραζε στο μεγάλο καζάνι.

Με ξερά ασκινοπόδια, που τα είχαν ανάψει με φωτιά, απομάκρυναν τις τελευταίες τρίχες του χοίρου.

Μετά από ένα καλό και προσεγμένο ξύρισμα και ένα πολύ καλό πλύσιμο, σειρά είχε το κρέμασμα του σε ένα γερό κλάδο ενός δέντρου.

Ακολουθούσε το ξεκοίλιασμα.

Αξέχαστη θα μου μείνει η στιγμή κατά την οποία έβγαινε η ”φούσκα”, που ανυπόμονα όλα τα μικρά παιδιά καθώς είμαστε, τη παίρναμε και αποτελούσε μια πολύ καλή μπάλα ποδοσφαίρου, για κείνα τα χρόνια.

Ένα νεράντζι στο στόμα του χοίρου για να στεγνώσει και λίγο αργότερα ήταν έτοιμος για να κρεμαστεί ψηλά κάτω από τα μεσοδόκια του σπιτιού, σε ειδικό για εκείνη τη στιγμή γάντζο.

Τα μεγάλα κούτσουρα, πού από καιρό ο νοικοκύρης είχε φυλάξει, έκαιγαν στην αυλή του σπιτιού σε μία μεγάλη φωτιά.

Λίγο αργότερα πάνω από τα κάρβουνα που είχαν σχηματιστεί, έπαιρνε σειρά η σιδερένια σκάρα και πάνω σε αυτή ψηνόταν τα πλευρά του χοίρου που αποτελούσαν τους πρώτους εξαιρετικούς μεζέδες για την παρέα.

Συγχρόνως η σπιτονοικοκυρά στο μεγάλο τηγάνι με περίσσια τέχνη και μεράκι έψηνε τη συκωταριά.

Το κρασί έρεε άφθονο και το γλέντι στο τέλος του χοιροσφάματος έπαιρνε ”φωτιά”, σε συνδυασμό με το παραδοσιακό μπαλοτοκόπι.

Την ημέρα των Χριστουγέννων ο κάθε νοικοκύρης κατανάλωνε όσο κρέας χρειαζόταν για την οικογένεια και τους δικούς του ανθρώπους, ενώ την επομένη ημέρα σειρά έπαιρνε το κόψιμο και φύλαγμα του χοίρου για να τον έχει το επόμενο χρονικό διάστημα και να τονέ μαγειρεύει.

Για το λόγο αυτό μαζευόταν ξανά όλοι μαζί οι γείτονες, δικοί και φίλοι, για να αλληλοβοηθήσουν, όσον αφορά την κοπή και φύλαξη του χοίρου.

Αναλάμβαναν οι πλέον έμπειροι για τη τεμαχίαση και το ξεχώρισμα των διάφορων κομματιών, καθ’ όσον το κάθε κομμάτι το χρησιμοποιούσαν για διαφορετικό σκεύασμα.

Η όλη διαδικασία είχε σαν αποτέλεσμα να δημιουργούνται πληθώρα από σκευάσματα, όπως, τα σύγλινα, οι τσιγαρίδες, οι προβιές, τα απάκια, τα λουκάνικα, ο κιμάς, η τσιλαδιά, η γλίνα,οι ομαθιές κ.α.

Δεν παρέλειπαν ποτέ οι περισσότεροι νοικοκυραίοι, να κόψουν μερικές μικρές μερίδες για να τις στείλουν σε κάποιες άπορες οικογένειες.

Για τα περισσότερα σκευάσματα βασικό συστατικό διατήρησης ήταν η γλίνα, αν εξαιρέσουμε την τσιλαδιά, τις ομαθιές, τα απάκια και τα λουκάνικα.

Η γλίνα προερχόταν από το καλά τσιγαρισμένο λίπος του χοίρου.

Τα απάκια και τα λουκάνικα πάντα τα κρεμούσαν ψηλά στην παραστιά του κάθε σπιτιού, με αποτέλεσμα να στεγνώσουν από τη ζέστη της φωτιάς, ενώ από το καπνό της φασκομηλιάς που σκόπιμα έκαιγε, έπαιρναν ένα ιδιαίτερο άρωμα και αποτελούσαν στη συνέχεια τους πλέον εκλεκτούς μεζέδες από όλο το χοίρο.

Κάποτε όμως, κάποιος, είχε νε ένα συνεχές και μόνιμο, κάθε χρόνο πρόβλημα.

Πάντοτε κάθε χρόνο πήγαιναν και τα ένδεκα του παιδιά για να τον βοηθήσουν να σφάξει το χοίρο.

Ως τόσο και τα ένδεκα του παιδιά πήγαιναν και την επομένη των Χριστουγέννων, παρέα με τις γυναίκες και τα κοπέλια τους, για το καθιερωμένο παραδοσιακό χοιρόκομα.

Συγχρόνως όμως άναβαν από το πρωϊ τη φωτιά και άρχιζαν να ψήνουν και να τρώνε από το χοίρο.

Αποτελούσαν όμως μια μεγάλη οικογένεια και καθώς έτρωγαν όλη τη ν-ημέρα, μέχρι το βράδυ κατανάλωναν όλο το χοίρο, με αποτέλεσμα να μην απομείνει για να φυλάξει ο γέρος πατέρας τους.

Αυτός όμως το είχε νε μεγάλο παράπονο.

Μία μέρα το εκμυστηρεύτηκε σε ένα μυρωδικό του σύντεκνο.

Ο σύντεκνος του όμως προσπάθησε να τονέ ”συμβουλεύσει”, τάχατες, λέγοντας του:

– Άκου να δεις σύντεκνε, εγώ θα σου ‘λεγα είντα μπορείς να κάνεις να γλυτώσεις το χοίρο, να μη σου τονέ φάνε πάλι τα κοπέλια σου.

Θα τα καλέσεις να σου τονέ σφάξουνε και μετά θα τος σε πεις να τονέ κρεμάσουνε όξω σε μια ν ελιά, να στεγνώξει και εσύ θα σηκωθείς τη νύχτα να τονέ βάλεις μέσα.

Θα σηκωθείς τα μεσάνυχτα που θα κοιμούνται ούλοι ντος να τονέ βάλεις μέσα και μετά θα τονέ κόψεις παρέα με τη γυναίκα σου και το πρωϊ μόλις τον έχεις αποτελειώσει θα αρχινήξεις να φωνιάζεις:

Εκλέψανε μου το χοίρο…. εκλέψανε μου το χοίρο….εκλέψανε μου το χοίρο!!!

Μόνο ετσά σύντεκνε θα σου απομείνει ούλος ο χοίρος για την πάρτε σου, τη στιγμή που ούλοι ντος θα πιστέψουνε πως πράγματι σου κλέψανε το χοίρο!!.

Όπως και έγινε.

Εκάλεσε τα κοπέλια του και του σφάξανε το χοίρο, ενώ στη συνέχεια το κρεμάσανε σε μια ν ελιά για να στεγνώσει, όπως τον είχε νε συμβουλεύσει ο σύντεκνος του.

Μόλις εφύγανε τα κοπέλια του, επήγενε και αυτός για ύπνο, με σκοπό να σηκωθεί τα μεσάνυχτα να κάμει τα ”δέοντα”.

Ο σύντεκνος του όμως τον έβλεπε και μόλις κοιμήθηκε, επήγε και του έκλεψε το χοίρο.

Όταν αυτός σηκώθηκε βρήκε στα αληθινά κλεμμένο το χοίρο.

Την επομένη το πρωϊ συναντά πάλι το σύντεκνο του, που του είχε νε δώσει την αρμινιά και του λέει:

– Σύντεκνε, σύντεκνε, εκλέψανε μου το χοίρο… εκλέψανε μου το χοίρο εκλέψανε μου το χοίρο!!

– Έτσά σύντεκνε, του απαντά, να το λες και να το φωνιάζεις δυνατά, μα όσο μπορείς δυνατά, να το γρηκούνε τα κοπέλια σου, να το πιστέψουνε στ’ αληθινά, να σου ‘πομείνει ούλος ο χοίρος για την πάρτε σου.

– Μα στ’ αλήθεια σύντεκνε σου το λέω, στ’ αλήθεια, στ’ αλήθεια!!

– Ετσά σύντεκνε να το λες και σε μένα δυνατά να το γρικούνε κι γιάλοι, μα εγώ κατέχω, εγώ κατέχω!!

– Στ’ αλήθεια σύντεκνε σου το λέω, στ’ αλήθεια!!

– Έτσα σύντεκνε να το λες όπου και να βρεθείς, έτσά, ετσά…….

Με αποτέλεσμα έμεινε χωρίς χοίρο και πιστεύω να την έβγαλε Χριστουγεννιάτικα……… με τηγανιτές πατάτες και φυσικά, τα παιδιά και εγγόνια του δεν γλεντοκόπησαν στου πατέρα και παππού το σπίτι, εορτάζοντες τα Χριστούγεννα και το παραδοσιακό χοιρόκομα!!

Αυτό που δεν έμαθα ποτέ είναι, εάν κάποια άλλη χρονιά μεγάλωσε χοίρο με προορισμό να τονέ σφάξει τα Χριστούγεννα…..

Είμαι όμως σίγουρος ότι επαληθεύτηκε σε όλο της το μεγαλείο η λαϊκή παροιμία, ότι:

” Των ακριβών τα πράματα τα τρώνε οι χαροκόποι !!!!! ”.

Σύνταξη κειμένου: Φανούριος Ζαχαριουδάκης.