Οικογένεια και ελεύθερος χρόνος

«Ελεύθερος χρόνος»… πόσο ουτοπικό μπορεί να ακούγεται στις μέρες μας όταν οι ρυθμοί της καθημερινότητας μας είναι πολύ γρήγοροι και πιεστικοί; Στην εποχή της οικονομικής κρίσης οι προτεραιότητες των γονέων έχουν αλλάξει.

Μέχρι πριν λίγα χρόνια, ήταν σημαντική οικογενειακή αξία να περνούν οι γονείς χρόνο με τα παιδιά τους και να κάνουν δραστηριότητες μαζί. Οι γονείς προσπαθούσαν να κρατήσουν μια ισορροπία μεταξύ του χρόνου που αφιέρωναν στη δουλειά και του χρόνου που αφιέρωναν στην οικογένεια. Με το πέρασμα των χρόνων και τη σταδιακή έλευση της οικονομικής κρίσης, οι γονείς άρχισαν να δίνουν πιο πολύ βάρος στις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις, αρκετοί για βιοποριστικούς και άλλοι για οικονομικούς και κοινωνικούς λόγους. Το παραπάνω, είχε ως αποτέλεσμα να αρχίζει να «ανθεί» η έννοια του ποιοτικού και όχι του ποσοτικού ελεύθερου χρόνου που περνούν οι γονείς με τα παιδιά τους. Οι ειδικοί αναφέρονταν όλο και περισσότερο στον ποιοτικό χρόνο που είναι απαραίτητος και οι γονείς καθησυχάζονταν ότι προσφέρουν στα παιδιά τους το καλύτερο που μπορούν. Τα τελευταία πέντε χρόνια που η οικονομική κατάσταση έχει γίνει ακόμα πιο δύσκολη, τείνει να εκλείψει ακόμα και ο ποιοτικός χρόνος που περνούσαν οι γονείς με τα παιδιά τους.

Είναι όμως τόσο απαραίτητο να περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους τα μέλη της οικογένειας μαζί; Η ύπαρξη του ελεύθερου χρόνου και το να περνάει η οικογένεια μαζί κάποιες στιγμές της ημέρας, είναι ζωτικής σημασίας για την οικογένεια. Όταν η οικογένεια κάνει κάποιες δραστηριότητες μαζί, τα μέλη της αλληλεπιδρούν σε άλλο επίπεδο, όχι πλέον για θέματα καθημερινής ρουτίνας. Η οικογένεια είναι ένα σύστημα, δηλαδή μια ομάδα ατόμων που αλληλεπιδρούν ως ένα λειτουργικό όλον. Οι φυσικές, κοινωνικές και συναισθηματικές λειτουργίες των μελών της οικογένειας βρίσκονται σε βαθιά αλληλεξάρτηση, ώστε οι αλλαγές σ’ ένα μέρος του συστήματος να έχουν αντίκτυπο σε άλλα μέρη του. Στον κύκλο ζωής της οικογένειας, ένα μεταβατικό στάδιο είναι η έλευση των νέων μελών της οικογένειας, των παιδιών, όπου και θα πρέπει να συντελεστεί η αποδοχή των νέων μελών στο σύστημα της οικογένειας. Το παραπάνω, συνίσταται στη διαμόρφωση του συζυγικού συστήματος με τον ερχομό των παιδιών, στην ανάληψη των γονεϊκών ρόλων και στην τροποποίηση των σχέσεων με την εκτεταμένη οικογένεια, ώστε να ενταχθούν και οι παππούδες.

Η δημιουργία της πυρηνικής οικογένειας, είναι ένα μεταβατικό στάδιο για το νέο ζευγάρι και όταν πρέπει να ανταπεξέλθει και στις οικονομικές απαιτήσεις μιας δύσκολης εποχής, τότε οι ισορροπίες βρίσκονται πιο δύσκολα. Όμως, είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε τι προσφέρει ο ελεύθερος χρόνος στα μέλη της οικογένειας. Είναι η στιγμή όπου δεν υπάρχει το πρόγραμμα της καθημερινότητας με τις διάφορες  δραστηριότητες και οι γονείς οικοδομούν μια πιο ουσιαστική σχέση με τα παιδιά τους. Οι ίδιοι χαλαρώνουν από το επαγγελματικό τους άγχος, ενώ στα παιδιά δίνεται η δυνατότητα να μιλήσουν για τις ανησυχίες τους στους γονείς τους, αλλά και να περάσουν στιγμές χαρούμενες και ξέγνοιαστες.  O χρόνος για παιχνίδι είναι πολύτιμος! Καταρχήν, είναι ζήτημα των γονιών να καταλάβουν ότι τα παιδιά έχουν επιτακτικά ανάγκη από ένα ρυθμό ζωής που περιλαμβάνει όσο το δυνατόν περισσότερο παιχνίδι, χρόνο χωρίς πρόγραμμα, χρόνο με άλλα παιδιά, μεγάλα διαστήματα χαλάρωσης και ηρεμίας. Μοιάζει να έχει επικρατήσει η πεποίθηση ότι είναι καλύτερο για τα παιδιά να είναι διαρκώς απασχολημένα, γιατί αλλιώς αρχίζουν να έχουν «ανεπιθύμητες συμπεριφορές», να είναι άτακτα και ενοχλητικά. Αυτή είναι μία λανθασμένη και μάλλον επιζήμια πεποίθηση. Ένα πράγμα που συμβαίνει κατά την παιδική ηλικία είναι ότι τα παιδιά σιγά-σιγά μαθαίνουν να οργανώνουν, να ελέγχουν και να δομούν τον εαυτό τους, δηλαδή τα ερεθίσματα, τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, τις συμπεριφορές τους, τις δραστηριότητές τους, το χρόνο τους.

Συνεπώς, ο ελεύθερος χρόνος που είναι σημαντικό να περνά η οικογένεια μαζί, πρέπει να είναι και ποσοτικός και ποιοτικός. Δεν αρκούν πέντε λεπτά που θα αφιερώσουν οι γονείς στο παιδί βαφτίζοντας τα «ποιοτικό χρόνο». Για να μπορέσουν τα παιδιά να επενδύσουν στη σχέση τους με τους γονείς τους και αργότερα στην εφηβεία τους να τους εμπιστεύονται και τα πιο σοβαρά τους προβλήματα, είναι απαραίτητο οι γονείς να βρίσκουν και ποσοτικό χρόνο. Οι δραστηριότητες που μπορούν να γίνουν, δεν είναι απαραίτητο να απαιτούν κόστος, καθώς μπορεί για παράδειγμα να είναι μια βόλτα στο πάρκο, να ζωγραφίσουν όλοι μαζί σε ένα μεγάλο χαρτόνι, να βγάλουν αστείες φωτογραφίες κλπ. Επενδύστε σε αυτές τις οικογενειακές στιγμές και δεν θα χάσετε!

Κρητικού Μαρίνα

Ψυχολόγος Υγείας- Οικογενειακή/Συστημική Σύμβουλος

marina.kritikou@yahoo.com – kritikou-healthpsy.gr