”Άναψε το λυχνάρι σου να φέξει να περάσω…” Είναι το ξεκίνημα τση παλιάς Κρητικιάς μαντινάδας, απού έχει περισωθεί από τα παλιά τα χρόνια, μέχρι και την σήμερον ημέρα και τελειώνει η μαντινάδα, ετσέ λογιώ:”… απού ‘μαι ξενοχωργιανός, το δρόμο να μη χάσω”
Ήτονε εκείνη νά η εποχή, απού ηλεκτρικό ρεύμα δεν υπήρχε, ούτε στα σπίθια, αλλά και ούτε στσι στράτες του χωργιού, με αποτέλεσμα ο κάθε ξενοχωργιανός, που στη γειτονιά για πρώτη φορά ερχότανε, να παρακαλεί να είναι τυχερός και να βρει αναφτά τα λυχναράκια, για να θορεί να περάσει και να φέρει σε πέρας το σκοπό ντου.
Με αποτέλεσμα αυτή η πεθυμιά του ξενοχωργιανού, να γενεί μαντινάδα, που την τραγουδούσανε πολλάκις στσι διάφορες καντάδες, οι μερακλήδες τσ’ εποχής εκείνης.Αλλά ήτονε όμως και η εποχή, απού αυτό το ταπεινό λυχναράκι, ήφεγκε αγογγύστως με το λιγοστό λαδάκι απού είχε, ολονυχτίς τση νύχτας, για να μαγερέψει η νοικοκυρά του σπιθιού για τη φαμελιά τζη, αλλά και να ταϊσει ο ζευγολάτης τα ζευγαρικά ντου.Εκράθιενε όμως αυτό το λυχναράκι και συντροφιά ολονών τα βράδια στην αποσπερίδα, που σίγουρα όσα ήκουσε και ήμαθε, άλλος κιανείς δεν είχενε ακούσει και μάθει ποτέ.
Ήτονε ακόμα η εποχή, που με αυτό το λιγοστό φως του λυχναργιού, εδιαβάζανε τα κοπέλια τα βράδια, αφού την ημέρα και αυτά συμμετείχανε, σε ούλες τσι αγροτοκτινοτροφικές δουλειές, ανάλογα με την ηλικία ντος.
Ήτονε όμως και η εποχή, στα σκληρά χρόνια της τουρκοκρατίας που ”… αυτό το λιγοστό, το φως του λυχναργιού, τρεμάμενο τα ονείρατα αναδεύει και γύρω τα σκλαβόπουλα μαζεύει”.
Σε μια ανάλογη βέβαια μορφή, με αυτό το μικιό λυχναράκι, ήτονε και ο πετρόλυνος, που αυτός όμως είχενε, δυο και τρία φυτίλια, για να βγάνει περισσότερο φως.
Τον πετρόλυχνο συνήθως τον χρησιμοποιούσανε, για να φωτίσουν μεγαλύτερους χώρους, ως συνήθως φάμπρικες, όπου αλέθανε τσ’ ελιές, για να βγάλουνε το λάδι.
Τον πετρόλυχνο επίσης θα μπορούσε κάποιος να τον συναντήσει, στα καφενεία, αλλά και σε άλλους μεγάλους δημόσιους χώρους.
Ένα πετρόλυχνο, που και ο γράφων έχει στην κατοχή ντου, τον έχει τοποθετημένο στο πέτρινο εικονοστάσι που διατηρεί στο Μετόχι και φέγγει, απ’ ότι κάποιος μπορεί να διαπιστώσει, για χάρη του Μεγάλου και του … μικιού Φανούργιο και εννοώ του Αγίου Φανουρίου και του γράφοντα το κείμενο ετούτο.
Ωστόσο με μια προσεχτική μαθιά από κοντά, θα διαπιστώσει κάποιος, πως και οι δυο ντος μοιάζουνε, ωσάν τον μεγάλο και τον μικιό αδερφό!!
Θέλω να πιστεύγω όμως ακράδαντα, πως ο Μεγάλος, ο Άγιος Φανούριος δηλαδή, που εδά με γροικά, δεν θα μανίσει για τα γραφόμενα μου, απεναντίας θα βρίσκεται παντοτινά καβαλάρης στο άλογο ντου και θα μ’ ανοίγει το δρόμο από τα κακά πνεύματα, με το αστραφτερό και κοφτερό στρατιωτικό του σπαθί.
Πριχού όμως να τελειώσω αυτές τσι λιγοστές αράδες που έγραψα σήμερο, θα επαναλάβω πάλι την μαντινάδα που είπα οποταχιάς, ετσά για να μην ξεχνούμενε εκεινανά τα παλιά τα χρόνια, απού και αυτά είχανε την εδικιά ντος ομορφιά.”
Άναψε το λυχνάρι σου να φέξει να περάσω, απού ‘μαι ξενοχωργιανός, το δρόμο να μη χάσω”.
Σύνταξη κειμένου, φωτογραφικό υλικό: Φανούριος Ζαχαριουδάκης
Ακολουθήστε το Cretanmagazine στο Google News και στο Facebook
