Connect with us

Γεια, τι ψάχνεις;

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ

Ο Φτίονες…

Η Κρητική γλώσσα, αλλά και ίσως ούλες οι γλώσσες των λαών του κόσμου, μέσα στη πληθώρα των λέξεων απού έχουνε, συνήθως έχουνε και λέξεις πρωτόγνωρες, παράξενες και ακαταλαβίστικες


Λέξεις που θα έλεγε κιανείς ”μα είντα μα το Θιό ντου εννοεί, απού δεν βγάνω άκρα”!!
Κάπως ετσά πού λέτε, είναι και μια λέξη στη Κρητική γλώσσα, που δεν είμαι και πολύ πολύ σίγουρος αν λέγεται σ’ ούλη τη Κρήτη, αλλά για να λέω τα πράματα με τ’ όνομα ντως, ίσως να μη λέγεται ούτε και στη Μεσαρά, αν εξαιρέσομε τα χωργιά, Βορίζα και Γαλιά!!

Μπορεί ακόμη να μην έχει συμπεριληφθεί και σε κια ν-ένα επίσημο, Κρητικό λεξικό!!
Ε

ίναι η λέξη: ” Φτίονες”!!

Είναι μια λέξη, που αν κάποιος τη σημερινή εποχή την ακούσει, δεν νομίζω να βγάλει συμπέρασμα, αφού δεν θα καταλάβει πράμα!!

Αν όμως την ακούσει ένας τσ’ ηλικίας μου γή και μεγαλύτερος, όχι μόνο θα καταλάβει, αλλά ίσως να γελάσει μια ουλιά παραπάνω.

Θα γελάσει μια ουλιά παραπάνω, ετσά που θα φέρνει κατά νου, διάφορες παλιές θύμισες.

Πάντα βέβαια αναλογιζόμενος την αμηχανία που ένοιωθε, όταν άκουγε τσι γεροντότερους, τα παλιά τα χρόνια, να τηνέ λένε και αυτός να απορεί και να λέει, είντα κοντό Θέ μου θέλει δα να πει και τούτος σές, μ’ αυτή τη πρωτόγνωρη λέξη;;

Ελέγανε για παράδειγμα οι γεροντότεροι, ανεξάρτητα των γραμματικών γνώσεων απού είχανε, διάφορες φράσεις, όπως:

– Άμε μπρε γυναίκα να μου φέρεις το φτίονε, ν’ αρμέξω τα πρόβατα.
– Ήρθα και σου κράτουνα το φτίονε, απού σού ‘χα παρμένο από ντα νο πέρυσι, δανικό.
– Δεν είχα τα μέντα μου και πέρασε ο Φτίονες και δεν τονέ πήρα χαμπάρι.
– Επήρα τον Φτίονε και επήγαμε παρέα στα κάτω περβόλια και ποτίσαμε τσι φασούλες και βρήκαμε και βρουβάσταχα.
– Ήρθενε ο Φτίονες στο γάμο και εφόργενε τα μαύρα ντου στιβάνια και τη γκιλότα απού ‘ραψε στου Λατζούρο.
– Να παίξω θέλω μια του Φτίονε και θα δει τον ουρανό σφεντύλι.
– Μετά που ποσάκιασα τ’ άχερα, επέρναγε ο Φτίονες, απού να τονέ φάει η σκαρατσία και εφτάρμισε μου το γάιδαρο και δε μου πήγαινε σ’ ορδινιά στη συνέχεια.
– Κένωσε μπρε γυναίκα για να φάμε, μα να βάλεις και μια ουλιά από κεινονέ το φτίονε, απού τ’ ανεζήτιξα.
– Ερραβωνιάστηκε οψαργάς ο Φτίονε και μπαλοτοκοπούσανε ίσα με τη ταχινή.

Τέθοιες και πολλές άλλες θα μπορούσανε να πούνε οι παλιοί, φράσεις, που να συμπεριλαμβάνει αυτήν την αινιγματική λέξη, που την είχανε ”ψωμοτύρι” και τηνέ λέγανε όντό δεν εθυμόντανε το όνομα αυτουνού που θέλανε να αποκαλύψουνε γή το όνομα του πράγματος που θέλανε να τους δώσουνε και ελέγανε πάντοτε τη λέξη: ”φτίονες γή φτίονε.

Πάντα βέβαια θα έπρεπε να μαντέψεις την εκάστοτε μετάφραση του, ”φτίονε”, όπως και γινότανε, αφού κιαμιά μα κιαμιά φορά δεν διεκόπτετο η συζήτηση, αλλά εσυνεχιζότανε ομαλά.

Και αναρωτιούμαι εγώ:

Ετόσονα ξύπνοι ήτονε οι παλιοί, που ενώ μισολέγανε κάποια λόγια, ήτονε υποχρεωμένοι οι γιαποδέλοιποι, να τονέ καταλάβουνε;;

Που απ’ ότι θυμούμαι, πάντοτε τονέ καταλαβαίνανε και ποτέ δεν υπήρχενε στη συνομιλία κιανένα μα κιανένα κενό;;

Μα πως να υπάρχει βέβαια, που ο ομιλητής τα είχε πει όλα……..με το ”Ν και με το Σ”!!!

Σύνταξη κειμένου, Φωτογραφία: Φανούριος Ζαχαριουδάκης

Ακολουθήστε το Cretanmagazine στο Google News και στο Facebook

Click to comment

Leave a Reply

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Δείτε και αυτά