Συμπληρώνονται, σήμερα, 13 Μαΐου, 133 χρόνια από την ημέρα γέννησης του Γεωργίου Παπανικολάου, του ανθρώπου πίσω από τη μέθοδο διάγνωσης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, το γνωστό “Τεστ Παπ”
Το “Τεστ Παπανικολάου” ή “Τεστ Παπ” είναι μια εξέταση για όλες τις γυναίκες, μια τεχνική που σώζει ζωές. Πίσω από αυτήν “κρύβεται” ο Έλληνας γιατρός και ερευνητής Γεώργιος Παπανικολάου, ο οποίος έχει μείνει στην ιστορία για αυτήν την κυτταρολογική εξέταση, η οποία ανιχνεύει, ουσιαστικά, τον καρκίνο του τραχήλου.
Πρόκειται για μία απλή, χαμηλού κόστους εξέταση, έναν έλεγχο των κυττάρων στη γενετική περιοχή των γυναικών, η οποία χάρισε και χαρίζει ζωή σε όλες τις γυναίκες του κόσμου. Η διάδοση του “Τεστ Παπ” συνέβαλε στην εντυπωσιακή μείωση των καρκίνων του τραχήλου κατά 70%, καθώς μπορεί να αναγνωρίσει αλλοιώσεις, οι οποίες όταν θεραπεύονται προλαμβάνουν την ανάπτυξη καρκίνου.
Ο Παπανικολάου με τις εργασίες του άνοιξε νέους ορίζοντες στην ιατρική έρευνα για τη γενετήσια φυσιολογία και ειδικότερα, τον καρκίνο. Ως εκ τούτου, δεν μπορεί να θεωρείται υπερβολή ο χαρακτηρισμός που έχει αποδοθεί στον Έλληνα ιατρό: ο “φύλακας – άγγελος” των γυναικών.
Λίγα λόγια για τη ζωή του
Ο Γεώργιος Παπανικολάου γεννήθηκε, σαν σήμερα, στις 13 Μαΐου του 1883, στην Κύμη Ευβοίας, γιος της Μαρίας και του γιατρού και πολιτικού (διετέλεσε Δήμαρχος Κύμης και βουλευτής) Νικόλαου Παπανικολάου. Εκεί πέρασε τα παιδικά του χρόνια και τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο, πριν οι γονείς του τον στείλουν στην Αθήνα για να ολοκληρώσει το γυμνάσιο.
Το 1898, σε ηλικία 15 ετών, γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποία αποφοίτησε μετά από έξι χρόνια, το 1904, με άριστα, μόλις στα 21 του χρόνια. Όταν ο πατέρας του πρότεινε να γίνει στρατιωτικός γιατρός, αυτή ήταν η απάντησή του, σύμφωνα με το βιογραφικό σημείωμά του στο dr-pap.com:
“Όχι δεν θέλω γίνω στρατιωτικός γιατρός. Θέλω να μείνω ελεύθερος, να αισθανθώ τη χαρά που δίνει ο αγών της ζωής. Εμένα δεν με τρομάζει το πέλαγος. Θέλω την ελευθερία μου, τη γλυκιά μου ελευθερία”.
Ξεκάθαρα ανήσυχο πνεύμα, μελέτησε φιλοσοφία (Νίτσε, Σοπενχάουερ), μυήθηκε στη μουσική και την ποίηση, έμαθε Γαλλικά και Γερμανικά, και γενικά απέκτησε μια πολύπλευρη μόρφωση και εσωτερική καλλιέργεια.
Το 1907, μετέβη στη Γερμανία για μετεκπαίδευση, παρά την επιθυμία του πατέρα του, ο οποίος τον ήθελε να ασκήσει μαζί του την ιατρική στην Ελλάδα.Την τριετία που ακολούθησε, απέκτησε εργαστηριακή πείρα, δημοσίευσε εργασίες στα γερμανικά και ανακηρύχθηκε διδάκτωρ Φυσικών Επιστημών από το Πανεπιστήμιο του Μονάχου, με την εργασία “Περί των συνθηκών της διαφοροποιήσεως του φύλου των Δαφνιδών”.
Αμέσως μετά, επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου γνώρισε και παντρεύτηκε τη Μαρία-Ανδρομάχη (Μάχη) Μαυρογένους, απόγονο της ηρωίδας του ’21, Μαντούς Μαυρογένους, της οποίας η καλλιέργεια και το μαχητικό πνεύμα “κέρδισαν” το ενδιαφέρον του. Στους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913) και αφού μεσολάβησαν ταξίδια σε Γαλλία και Γερμανία, επιστρατεύθηκε ως ανθυπίατρος.
Το ταξίδι στις ΗΠΑ
Το 1913 μετανάστευσε με τη Μάχη στις Ηνωμένες Πολιτείες, επηρεασμένος από μετανάστες στην Αμερική, τους οποίους γνώρισε στους Βαλκανικούς, ότι επρόκειτο για μία χώρα όπου θα είχε ευκαιρίες και τις κατάλληλες συνθήκες για καινοτόμα επιστημονική έρευνα.
Αρχικά, ασχολούνταν με εξωιατρικές εργασίες μαζί με τη σύζυγό του για τα προς το ζην, μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1914, όταν ο γνωστός εκείνη την εποχή γενετιστής, T. Μorgan, o οποίος γνώριζε τo έργο και τη διδακτορική διατριβή του Παπανικολάου, μεσολάβησε για την πρόσληψή του στο τμήμα Ανατομίας του Πανεπιστημίου Cornell.
Εκεί, ο Παπανικολάου μπόρεσε επιτέλους να επιδοθεί απερίσπαστος στο ερευνητικό του έργο. Το 1917, μελέτησε το κολπικό επίχρισμα των κατώτερων θηλαστικών και συσχέτισε τη μορφολογία του με τον ορμονικό κύκλο και τις ανάλογες μεταβολές στη μήτρα και τις ωοθήκες των ζώων.
Το τεστ Παπ και η εκ των έσω αμφισβήτηση
Στη συνέχεια, πραγματοποίησε κλινικές και εργαστηριακές μελέτες για τη διαγνωστική αξία της εξέτασης των κυττάρων του κολπικού επιχρίσματος στον άνθρωπο, με πρώτο “πειραματόζωο” τη γυναίκα του και έπειτα, το 1923, σε γυναίκες του Women’s Hospital της Νέας Υόρκης.
Η πρώτη του ανακοίνωση για τη χρησιμοποίησης της κυτταρολογικής μεθόδου για διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, το 1928, έγινε δεκτή με πολύ σκεπτικισμό, καθώς η κρατούσα γνώμη έλεγε, τότε, ότι τέτοιου είδους έρευνα επί αποφολιδουμένων κυττάρων ήταν πρακτικά αδύνατη χωρίς τομή.
Έτσι, όπως συμβαίνει, συχνά, στην ιστορία της επιστήμης, αν και η τεχνική του Παπανικολάου ήταν ένα μνημειώδες ιατρικό επίτευγμα, δεν έγινε δεκτή από την επιστημονική κοινότητα με τυμπανοκρουσίες. Παρά το γεγονός, λοιπόν, ότι η ανακάλυψη του Έλληνα γιατρού έγινε το 1928, έπρεπε να περιμένουμε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’40 για να αποκτήσει την καθολική αποδοχή.
Αυτό οφείλεται εν πολλοίς στο γεγονός ότι ο ίδιος, απολύτως βέβαιος για την αξία της μεθόδου του, συνέχισε με μεγαλύτερο ζήλο τις έρευνές του, επεκτείνοντάς τις στις κυτταρολογικές αλλοιώσεις στον καρκίνο του αυχένα της μήτρας και του ενδομητρίου, των οποίων τα πορίσματα δημοσίευσε το 1943 υπό τον τίτλο “Διάγνωσις του καρκίνου της μήτρας μέσω των κολπικών επιχρισμάτων”.
Η δημοσίευση της εργασίας κέντρισε, τελικά, το παγκόσμιο ιατρικό ενδιαφέρον και η μέθοδος άρχισε να εξαπλώνεται σε διάφορα νοσοκομεία, παίρνοντας προς τιμή του την ονομασία “Τεστ Παπανικολάου” ή “Τεστ Παπ”. Ακόμα κι έτσι βέβαια, θα χρειάζονταν πολλά περισσότερα χρόνια για να γενικευτεί η χρήση του.
Θεμελιωτής ενός νέου κλάδου και ξαφνικός θάνατος
Ο Παπανικολάου το 1954, δημοσίευσε τον “Άτλαντα της Αποφολιδωτικής Κυτταρολογίας”, κλάδου του οποίου ήταν ο θεμελιωτής με τις εργασίες του, ο οποίος αποτελεί την ολοκλήρωση και επισφράγιση του έργου του, καθώς και την επίσημη εδραίωση της νέας ιατρικής πρακτικής που ο ίδιος ανέπτυξε.
Από το 1932 ήταν το πρώτο επίτιμο μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, ενώ το 1949 έγινε επίτιμος διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών. Εξάλλου, στη μακρόχρονη επιστημονική του σταδιοδρομία ανήλθε όλες τις βαθμίδες στο Πανεπιστήμιο Cornell, με αποκορύφωμα τον τίτλο του καθηγητή της Κλινικής Ανατομικής (1947-1957), ενώ μετά θάνατον, βραβεύτηκε για το έργο του από τον ΟΗΕ.
Το 1958 η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρία τόνισε πως η ανακάλυψή του αποτελεί την πιο σημαντική και πρακτικά χρήσιμη σχετικά με το τεράστιο πρόβλημα του καρκίνου και το 1960 του προτάθηκε να αναλάβει τη διεύθυνση ενός κυτταρολογικού ινστιτούτου στο Μαϊάμι. Δεν πρόλαβε να εγκαινιάσει το εν λόγω ινστιτούτο καθώς στις 19 Φεβρουαρίου του 1962, απεβίωσε ξαφνικά από οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου. Κηδεύτηκε στη Νέα Υόρκη.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έθεσαν σε κυκλοφορία, στις 18 Μαΐου 1978, γραμματόσημο προς τιμήν του Παπανικολάου, ενώ στην Ελλάδα, το 1995 το πορτρέτο του κόσμησε το δεκαχίλιαρο (σε δραχμές).
Η αφιλοκερδής προσφορά στην ανθρωπότητα
Το έργο του έχει διαχρονική αξία, καθώς έσωσε, σώζει και θα εξακολουθεί να σώζει αναρίθμητες ζωές. Ο Παπανικολάου αρνήθηκε να αποκτήσει δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για την ανακάλυψή του, γιατί δεν επιθυμούσε να πληρωθεί με χρήματα για τη συμβολή του στην επιστήμη και στην ανθρωπότητα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Παπανικολάου προτάθηκε δύο φορές για βραβείο Νόμπελ, όμως η επιτροπή έκρινε πως η ανακάλυψη αφορά διαγνωστική μέθοδο και όχι θεραπεία και ως εκ τούτου αρνήθηκε να τον συμπεριλάβει στους υποψήφιους. Σύμφωνα καταγγελίες, η επιτροπή ήταν επιφυλακτική με το έργο του γιατρού, γιατί ήταν εξαιρετικά πρωτοποριακό.
Μάλλον, η επιτροπή δεν πίστευε πόσο μεγάλο ήταν το επίτευγμα του Παπανικολάου, το οποίο άλλωστε δεν εφαρμόσθηκε σε μία μέρα, αλλά έγινε κομμάτι της ιατρικής πρακτικής σταδιακά. Ωστόσο, σήμερα, όλοι αναγνωρίζουν ότι η έρευνά του, όχι μόνο έσωσε και σώζει εκατομμύρια ζωές, αλλά άνοιξε και νέους δρόμους στην ιατρική έρευνα και την κυτταρολογία.
Ακολουθήστε το Cretanmagazine στο Google News και στο Facebook
