Ο Άη Γιώργης της Φαλάντρας

Κοντά στο Ανάκτορο της Φαιστού και δυτικά του Αρχαιολογικού χώρου της Έπαυλης της Αγίας Τριάδας βρίσκεται ο Άη Γιώργης της Φαλάντρας

Ο ναός υπήρξε καθολικό ομώνυμου ορθόδοξου ανδρικού μοναστηριού της όψιμης Ενετοκρατίας (16ος αιώνας) το οποίο λειτουργούσε κανονικά μέχρι τη διάλυσή του το 1821.

Τα ερείπια του φρουριακού κτιριακού συγκροτήματος γύρω από το ναό σώζονταν μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.

Το τοπωνύμιο φαλάνδρα ή φλάνδρα θεωρείται παραφθορά της λέξης ”Φιλάνδα” (filanda = κλωστήριο και παραπέμπει σε μεταξοκαλλιεργητική δραστηριότητα των μοναχών.

Πιθανολογείται ότι η θέση αυτή ήταν ο Μέλικας όπου ο όσιος κυρ- Γιάννης ο Ξένος είχε αναγείρει κατά το β’ μισό του 10ου αιώνα, τη Μονή του Αγίου Γεωργίου του Δούβρικα.

Ο μεγάλων διαστάσεων καμαροσκέπαστος ναός με τα λιγοστά απλά ανοίγματα και το ενδιαφέρον κτιστό αναγεννησιακό τέμπλο εσωτερικά, είχε αρχικά σχεδιαστεί ως δίκλιτος.

Το βραχύτερο βόρειο κλίτος της Θεοτόκου δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, ενώ το συνεχόμενο στο δυτικό του τμήμα πυργόσχημο κωδωνοστάσιο μετατράπηκε σε διώροφο πύργο.

Αυτός ήταν ο λόγος που σχεδόν αμέσως τοιχίστηκαν τα δύο ανισομεγέθη τόξα επικοινωνίας των δύο κλιτών.

Τάφοι σημαινόντων προσώπων της Ενετοκρατίας αποκαλύφθηκαν εντός και εκτός του μνημείου.

Ο Ν. Ε. Σπυριδάκης στο βιβλίο του ” το Καμηλάρι και η Κάτω Μεσσαρά” αναφέρει μια μυθιστορηματική διήγηση της ”Ψαρογιάνναινας” που σχετίζεται με τον Άη Γιώργη της Φαλάνδρας και είναι η παρακάτω:

Κάποτε λέει, μια βροχερή αργαδινή και με μπόρα παγωμένης χιονοθύελλας, ο Ηγούμενος του Μοναστηριού τ’ Άη Γιώργη, ύστερα από πολύωρη προσευχή στο κελί του, όπως το συνήθιζε, έπεσε για ύπνο, μα δεν μπορούσε να κλείσει μάτι, ενώ σκέψεις κακές τον βασάνιζαν και του βάραιναν την καρδιά.
Λίγο αργότερα, κουρασμένος, ανήσυχος, μα και λαγοκοιμισμένος όπως ήταν, ακούει μια βροντερή και υποβλητική φωνή να επαναλαμβάνεται για τρεις φορές:
Σήκω και τρέξε!!
Το Αρκάδι καίγεται!!
Σήκω… Τρέξε…
Θά ‘τανε φαίνεται εκεί γύρο στις 6-8 Νοεμβρίου 1866.
Ξαφνιασμένος και τρομαγμένος, ξυπνά και φαντάζεται ότι είδε σε όραμα τον Άη Γιώργη.
Αφού σηκώθηκε, ήκαμε τον σταυρό του ανατολικά, σελώνει τη φοράδα του και αφού την καβαλίκεψε τση παίζει δυο χριμπατσές στα καπούλια και χύνεται κατά τον κάμπο της Μεσσαράς, βορεινά, με προορισμό τ’ Αρκάδι.
Περνώντας από το μύλο της Φαλάντρας, λίγο πριν από το Γεροπόταμο, εξεταλαγιάστηκε ο μυλωνάς από το ποδοβολητό τ’ αλόγου.

Μα τέτοια ώρα;;
Τέτοιο καιρό;;
Η έκπληξη του όμως γίνεται μεγαλύτερη, όταν βλέπει πως είναι ο Ηγούμενος και τον βεβαιώνει πως πάει να βοηθήσει στ’ Αρκάδι, αφού είδε προτύτερα σε όραμα τον Άη Γιώργη.

Γύρισε πίσω Γούμενε στο Μοναστήρι!!
Το θεριό θα σε φάει!! (Θεριό λέγανε τον Γεροπόταμο όταν κατέβαζε).
Του εξηγεί πως ”κατεβαίνει” ξεχειλισμένος και ορμητικός ο Γεροπόταμος και ήταν αδύνατο να τον περάσει!!
Ανένδοτος όμως ο Ηγούμενος, δεν πείθεται, δεν τον ακούει και δίνει καλπασμό του αλόγου του, αψηφώντας τον κίνδυνο!!
Με αποτέλεσμα να βρεθεί, καθώς ήταν καβαλάρης στη φοράδα του, στη μέση του μανιασμένου ποταμού και στο έλεος του Θεριού και να πνιγεί μαζί με τη φοράδα του!!
”Άγνωσται αι βουλαί του Κυρίου”.
Μάλλον ότι χρειαζόταν, στην προκειμένη περίπτωση και η θυσία του Ηγουμένου!!

Η φωτογραφία του Άη Γιώργη και του μύλου της Φαλάνδρας, συνοδεύουν το παρόν δημοσίευμα.

Σύνταξη κειμένου – φωτογραφικό υλικό: Φανούριος Ζαχαριουδάκης