Ο ξακουστός λαβύρινθος της Μεσαράς

O λαβύρινθος της Μεσαράς του Δακανάλη Μανώλη πρώην Αγρονόμου

Η Λαβύρινθος είναι ένα σύστημα σπηλαίων που μοιάζει με λαβύρινθο, με χιλιόμετρα διαδρόμων και βρίσκεται σε ένα λόφο περιμετρικά στα όρια των χωριών Καστέλλι, Ρουφά, Μορόνι και Πλουτή του Δήμου Φαιστού.

Στο βιβλίο « Ο Λαβύρινθος της Μεσαράς» των Παραγκαμιάν και Βασιλάκη αναφέρεται, ότι η Λαβύρινθος ήταν ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που έβλεπαν οι ταξιδιώτες που επισκέπτονταν την Κρήτη παλιά. Αρχές του 20ου αιώνα ανασκάφτηκε η Κνωσός και διεκδίκησε το δικαίωμα να είναι ο Λαβύρινθος του Μινώταυρου.

Σιγά-σιγά η σημασία του σπηλαίου άρχισε να φθίνει. Στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι Γερμανοί αποθήκευσαν μέσα στο σπήλαιο μεγάλες ποσότητες πυρομαχικών. Στις 15 Οκτωβρίου 1944 φεύγοντας από την Κρήτη οι Γερμανοί ανατίναξαν το σπήλαιο με τα πυρομαχικά, το οποίο έπαθε μεγάλες ζημιές κυρίως στην είσοδο. Έκτοτε το σπήλαιο άρχισε να γίνεται επικίνδυνο από τα πυρομαχικά που έμειναν μέσα.

Στις 11 Απριλίου 1961 συνέβη ένα τραγικό ατύχημα στο σπήλαιο από έκρηξη με τέσσερις νεκρούς από τα γύρω χωριά της περιοχής. Πλησίαζε το Πάσχα και διάφοροι μπαινόβγαιναν στη Λαβύρινθο για να πάρουν μπαρούτι, να φτιάξουν σκλαπαντζίκια. Ο Δημήτρης Δόξας από τις Μοίρες ζήτησε από το Στέλιο Τζαγκαρουλάκη ετών 16 από το Καστέλλι να του δείξει το δρόμο για τη Λαβύρινθο, γιατί είχε πάει εκεί ο γιός του με άλλα παιδιά.

Το παιδί προθυμοποιήθηκε να τον πάει. Την ώρα που έφθαναν, δυο νέοι ο Μιχάλης Φραγκιαδάκης ετών 20 και ο Παντελής Χριστοφοράκης ετών 18 έβγαζαν μπαρούτι, το οποίο ήταν άφθονο μέσα στο σπήλαιο, πήρε φωτιά, σείστηκε η γη από μια μεγάλη έκρηξη, με αποτέλεσμα να βρουν τραγικό θάνατο και οι τέσσερις. Η έκρηξη αυτή προκάλεσε νέες καταστροφές στο σπήλαιο και οι αρχές αναγκάστηκαν να το σφραγίσουν. Διάφοροι κάτοικοι των γύρω χωριών έπαιρναν από το σπήλαιο μπαρούτι, κάλυκες από μπρούτζο και τους πουλούσαν.

Το σπήλαιο κατά τους ειδικούς αρχικά ίσως ήταν φυσικό, αλλά διαμορφώθηκε και επεκτάθηκε από ανθρώπους πριν από 2000 χρόνια περίπου επί Ρωμαϊκής Εποχής. Τα περισσότερα στρώματα του βράχου είναι από μαλακό ασβεστόλιθο ο οποίος σμιλεύεται εύκολα.

Πολύ κοντά στη λαβύρινθο βρίσκεται η μεγάλη αρχαία πόλη της Γόρτυνας, η οποία συμμάχησε με τους Ρωμαίους και την έκαναν πρωτεύουσα της Κρήτης και της Κυρηναϊκής.

Την περίοδο της Ρωμαϊκής περιόδου η Γόρτυνα έφθασε στον Κολοφώνα της ανάπτυξης. Είχε λαμπρές οικοδομές, ναούς, δύο θέατρα, πραιτόριο, ωδείο κ.λπ. Ο Κώδικας της Γόρτυνας η «βασίλισσα των επιγραφών», είναι το πληρέστερο και αρχαιότερο ελληνικό νομοθέτημα.
Μέσα στο σπήλαιο υπάρχει μια αίθουσα που ονομάζεται «Τραπέζα», στην οποία επί αιώνες οι επισκέπτες χάραζαν ή έγραφαν με κάρβουνο ή μολύβι στους τοίχους επιγραφές.

Στην συντριπτική τους πλειοψηφία οι επισκέπτες έχουν γράψει τα ονόματά τους και τη χρονολογία επίσκεψης. Στην αίθουσα «Τραπέζα» καταγράφηκαν από τις ομάδες του Τμήματος Κρήτης της Ε.Σ.Ε. περίπου 1200 επιγραφές. Η πιο αρχαίες χρονολογούνται από το 1413, 1444 και επέκεινα. Εκτός όμως από την «Τραπέζα» χαράζουν ονόματα και σε άλλα σημεία του σπηλαίου, όπως έχει διαπιστώσει ο γράφων σε επίσκεψή του το 2002.
Η ύπαρξη ενός λαβυρίνθου στην Κρήτη φαίνεται από την Ελληνική Μυθολογία.

Οι μύθοι του Μινώταυρου, του Θησέα και της Αριάδνης, καθώς του Δαίδαλου και του Ίκαρου είναι συνδεδεμένοι με κάποιο λαβύρινθο στην Κρήτη. Υπάρχουν όμως και πολυάριθμες ιστορικές μαρτυρίες που οδηγούν σε ένα Κρητικό λαβύρινθο, τα νομίσματα στην Κνωσό τα τελευταία 500 προχριστιανικά χρόνια έχουν ως κύριο μοτίβο ένα λαβύρινθο.

Το 15ο μέχρι και το 19ο αιώνα σε ξυλογραφίες και χαλκογραφίες απεικονίζουν ένα λαβύρινθο. Οι ταξιδιωτικοί οδηγοί και περιγραφές της ίδιας εποχής αναφέρουν επισκέψεις περιηγητών στη Λαβύρινθο της Κρήτης.

Ο Δαίδαλος δημιούργησε τον λαβύρινθο ένα μεγάλο οικοδομικό συγκρότημα κατά εντολή του Μίνωα.

Οι Αθηναίοι κάθε χρόνο έστελναν 7 νέους και 7 νέες ηλικίας 20 χρόνων ως φόρο υποτέλειας στο Μινώταυρο. Ο Θησέας γιός του Αιγαία των Αθηνών με τη βοήθεια της Αριάδνης κόρης του Μίνωα, η οποία του έδωσε ένα κουβάρι μαλλί για να μη χαθεί, κατάφερε να σκοτώσει το Μινώταυρο.

Ο Μίνωας τιμώρησε το Δαίδαλο και τον Ίκαρο και τους έκλεισε στο λαβύρινθο, γιατί είχε βοηθήσει την Πασιφάη και αυτή με τη σειρά της είχε ενημερώσει την Αριάδνη πώς να βγει από το λαβύρινθο. Για να δραπετεύσει ο Δαίδαλος έφτιαξε φτερά από κερί με το γνωστό τραγικό τέλος για τον Ίκαρο.

Οι αρχαιολόγοι ταυτίζουν το λαβύρινθο με το ανάκτορο της Κνωσού. Οι παλιοί χάρτες τοποθετούν το λαβύρινθο στα βόρεια της Κρήτης. Άλλοι πάλι χάρτες εμφανίζουν το λαβύρινθο στα νοτιότερα μέρη στην άκρη του οροπεδίου της Μεσαράς.

Διάφοροι περιηγητές τα τελευταία 500 χρόνια έχουν επισκεφθεί τη λαβύρινθο και την περιγράφουν στην περιοχή πάνω από το χωριό Καστέλλι Καινουργίου. Ο Pitton το 1700 τον περιγράφει, ότι έχει γίνει εντελώς τυχαία. Ο Sieber το 1817 θεωρεί ότι, είναι υπόγειο λατομείο, Το ίδιο ο Belon και ο Pococke το 16ο και 18ο αιώνα. O Skott και ο Spratt θεωρούν, ότι είναι φυσική σπηλιά. Σε όλα τα κείμενα τους οι περιηγητές αναφέρουν την ύπαρξη εντός του σπηλαίου μεγάλου αριθμού νυχτερίδων.

Οι κάτοικοι των γύρω χωριών πριν από τον πόλεμο πήγαιναν και μάζευαν τα κόπρανα τους, τα οποία χρησιμοποιούσαν για λίπασμα. Σήμερα υπάρχει μικρότερος πληθυσμός νυχτερίδων, γιατί θεωρητικά οι δύο είσοδοι του σπηλαίου είναι κλειστές. Στο σπήλαιο διαβιούν επίσης ο μικρός σκορπιός, αράχνες και διάφορα άλλα ζωύφια.

Η σπηλαιολόγος ΄Αννα Πετρόχειλου το 1985 εξερεύνησε και χαρτογράφησε το σπήλαιο. «Διαπίστωσε με τη δική της θεωρία , ότι ήταν φυσικό σπήλαιο, που διαμορφώθηκε τεχνητά σε αίθουσες από κάποια εποχή της αρχαιότητας. «Είναι το μόνο σ΄όλο τον κόσμο σπήλαιο, που διαθέτει λαξευμένες αίθουσες-κατά διαστήματα-με διάφορα σχήματα και μεγέθη, με λαξευμένα έδρανα. Κλιμακωτά ή απλά, τραπέζια, βωμούς ανάκλιντρα κ.λπ. Διαθέτει-κατά διαστήματα λαξευμένους τοίχους και κολώνες υποστύλωσης. Όλα, εκτελεσμένα με μοναδική καλλιτεχνική απόδοση και ακρίβεια, στις οριζόντιες και κατακόρυφες επιφάνειες τους, αξιοθαύμαστη για τη σύγχρονη εποχή». (ΣΠΗΛΑΙΟ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ της Άννας Πετρόχειλου σελ.19).

Το σπήλαιο κατά την Πετρόχειλου εκτείνεται από Νότο προς Βορά. Το μήκος των διαδρόμων του, που διαγράφουν ελικοειδή κύκλο με πολλές διακλαδώσεις ανέρχεται σε 2.470 μέτρα. Η ως σήμερα γνωστή έκταση του σπηλαίου καλύπτει 8.900 τμ.

Η άποψη της Εφορείας της Σπηλαιολογίας είναι: Το σπήλαιο είναι τεχνικό, πιθανώς Ρωμαϊκής Εποχής, που τους τελευταίους 6 αιώνες θεωρήθηκε, ότι είναι ο μυθικός λαβύρινθος.
Από τη βόρεια πλευρά του ίδιου λόφου υπάρχει το « Λαβυρινθάκι», το οποίο έχει την ίδια αρχιτεκτονική δομή και πρέπει να είναι της ίδιας εποχής με τον Λαβύρινθο. Ο δρόμος για το Λαβυρινθάκι είναι άσφαλτος και το σπήλαιο είναι ανοιχτό για κάθε επισκέπτη.

ΠΗΓΗ: idi45.blogspot.gr