Στα μέρη μας στα χωριά της Κρήτης, οι παλιοί άνθρωποι, οι περισσότεροι τουλάχιστον, ήταν φιλήσυχοι, τίμιοι και νοικοκυραίοι
Είχαν μουστρουχομένα (φιμωμένα) τα ζώα τους, να μην ορμήσουν σε κανένα σπαρτό, μποστάνι, κήπο, η νεοφυτεμένο λιόφυτο.
Σεβόταν το χωράφι τον γείτονα τους, που μαζί είχαν ορίσει και τα όρια τους, με το λεγόμενο σ ύ ν ο ρ ο. Δεν ήθελαν ούτε πατουχιά από το ξένο χωράφι!
Το σύνορο το θεωρούσαν ιερό, κι αν κατά λάθος το χάλαγε το αλέτρι του ο ένας από τους δυο, το βράδυ κιόλας πήγαινε στον άνθρωπο, να τον φέρει και μαζί να το επανατοποθετήσουν στην θέση του.
Τα όρια τα όριζαν ως επί το πλείστον με μια πέτρα, είτε πλακωτή και μακρουλή, είτε απλώς στενόμακρη.
Έμπαινε από μια πέτρα και στις τέσσερις πλευρές στο χωράφι, και όριζαν έτσι το δικαίωμα του κάθε ενός.
Η πέτρα αυτή χώνονταν η μισή στο έδαφος, και είχε γύρω – γύρω της άλλα πέντε μικρότερα πετραδάκια, χωμένα αυτά στο έδαφος, τους λεγόμενους μ α ρ τ ύ ρ ο υ ς!
Οι μικρές αυτές πέτρες λέγονται «στράλικες» ή «στάλικες».
Για καλύτερη σιγουριά, φώναζαν και κάποιους παλιούς που γνώριζαν καλά τα χωράφια ή τον αγροφύλακα, που κι αυτός ήξερε όλων τα χωράφια πολύ καλά, για περεταίρω επαλήθευση!
Σπανίως τα παλιά χρόνια κάρφωναν σίδερα για σύνορα, αυτό έγινε τα τελευταία χρόνια με τους μεταλλικούς στύλους.
Σε περιοχές που είχαν βραχώδες έδαφος, αντί πέτρες η στύλους για σύνορα, , χάραζαν επάνω στον βράχο έναν σ τ α υ ρ ό, περίπου δέκα με δέκα δεκαπέντε εκατοστά την κάθε κάθετη γραμμή του.
Ο χαραγμένος αυτός με τσεκούρι σταυρός, δήλωνε τις τίμιες προθέσεις τους, και εκτός αυτού, τα λούκια του σταυρού σκαλισμένα στον βράχο, ήταν ανεξίτηλα στον χρόνο και δεν «έσβηναν» εύκολα. Οι Τυρκοι αν δε κένω λάθος χάραζαν ένα μισοφέγγαρο.
Σε αρκετά χωράφια είχαμε δει οι παλαιότεροι τέτοιους σταυρούς για σύνορα. Όμως οι σημερινοί πλέον καλλιεργητές με τα τρακτέρ τους, φρόντισαν να ξαφνίσουν ακόμα και ολόκληρο τον βράχο, που είχε επάνω χαραγμένο το σταυρό της τιμής!
Βλέπεις αλλάζουν χέρια τα χωράφια, αλλάζουν και οι νοοτροπίες των ανθρώπων. Το τρακτέρ σε κακά χέρια δίνει δύναμη στην κλεψιά!
Χαλάει τράφους, πεζούλια, και εξαφανίζει έτσι τα παλιά ίχνη, μια και έχουν αποβιώσει πια οι παλιοί ιδιοκτήτες. Είναι πλέον εύκολο στον κάθε αχόρταγο, ακόμα με ένα απλό ψευδομάρτυρα, να κλέψει και μέρος από το χωράφι σου!
Μπορεί να «φάει» κάποιος μέχρι τρία και παραπάνω μέτρα χωράφι, όμως αυτά σε μήκος είναι πολλά! Αν του ταιριάζει δε, θα φάει και ολόκληρο το χωράφι!
Οι νεότεροι καλλιεργητές, δεν μοιάζουν στους παλιούς. Πολλοί αποζητούν τον εύκολο δρόμο πλουτισμού, και τα σύνορα εύκολα τα πετάνε πέρα! Βγάζουν τους σιδερένιους στύλους, και κάθε σύνορο. Με περίσσιο θράσος, καμιά φορά με απειλές και πιστόλια, φοβερίζουν ο καθ ήσυχο συνοράτορα.
Στο τέλος βέβαια ο αδύναμος θα σκεφτεί με την λογική του, και θα πει: «Λείπε με από το δίκιο κι άδικο», και θα παραχωρήσει στην ουσία κάποια τετραγωνικά στον κακό γείτονα του.
Η απληστία δεν αποτρέπει να κλέβουν κάποιοι με τόση ανάλαφρη καρδία το χ ά κ ι του άλλου (γονικό δικαίωμα), που μπορεί να πρόκειται για κάποιον πολύ φτωχό, ακόμα και ένα ορφανό παιδί.
Δεν συγκινούνται κάποιοι που ενώ ξέρουν, από πόσα χέρια έχει αλλάξει ένα χωράφι, εκείνοι νομίζουν ότι θα του είναι ο παντοτινός ιδιοκτήτης!
Ξεχνάνε βέβαια τη σοφία του λαού μας, που λέει:
«Αδικιάς σπυρί κι αν φυτρώσει δεν σταχιάζει».
Η: «Από το δίκιο κι άδικο κι από τον όρκο λείπε»
Χουστουλάκης Μ. Γεώργιος
Ακολουθήστε το Cretanmagazine στο Google News και στο Facebook
