Μέσα από τα δημώδη σατιρικά τραγούδια του λαού μας, υπάρχει και ένα είδος που λέγεται ” Γ α ‘ι’ δ ο υ ρ ο τ ρ ά γ ο υ δ ο ”.
Ο λαός μας συμπαθούσε το είδος αυτών των τραγουδιών, διότι έβλεπε γνωστά του πρόσωπα να εμπλέκονται σε αστείες καταστάσεις που ο κεντρικός ήρωας ήταν ……το γα’ι’δούρι.
Έχομε δείγματα από γα’ι’δουροτράγουδα, που γράφτηκαν και μέσα στα βάθη της Τουρκοκρατίας, όπως, το παρακάτω απόσπασμα – ποίημα, από άγνωστο συγγραφέα και που παραθέτω:
——————————————————————————————-
” Αφουκραστείτε να σας πω να κάμετε και χάζι,
το Χαληλιό ρωτήξετε ειντά ’χει και γκρηνιάζει.
’Στο Κάστρο μέσα πήγαινε να κάμ’ ένα ζουμπούσι,
βαστά με καπνοσάκκουλο κ’ ένα μακρύ τσιμπούκι.
─Ανάθεμά την τη στραθιά οπ’ έκανα στο Κάστρο,
κ’ έχασα το μπεγίρι μου που χύνετο σαν άστρο.
Διαολεμένε Αητέ που ’θελα με γλεντήσεις,
πεισματικό μου το’καμες για να με ξεκουμπίσεις.
─Δεν το ’καμα πεισματικό εγώ Χαλήλ αγά μου,
μα συ ’θελες για ν’ ακλουθάς πάντα στη συντροφιά μου.
Εις τον οντά μου το ’χα ’γω ’πο κάτω στο κατώγι,
Και του ’χα γέμι κι άχερα οληνυκτίς να τρώγει,
και την αυγή εγκάνιζε και το ’χα σαν ρωλόγι.
Μα τώρα που μου ψόφησε μου κόπηκεν η βόλτα,
δεν τρώγει πλειο του άχερα δεν τρώγει πλειο του χόρτα.
Μ’ άφησε γέμι και ταγή, νερό χασίλι, χόρτα,
μηδέ δεν ξαναμπαίνει πλειο εις τω Χανιώ την πόρτα …………. ”.
——————————————————————————————–
Οι Χωριανοί μας – Γαλιανοί, είχαν την τύχη να απολαύσουν την διακομόδηση του είδους, χάριν σε δυο μεγάλα ονόματα ( Μιχελινός και Ντου’ι’ντομανώλης ) του Χωριού μας, που είχαν αστείρευτο ταλέντο στο τομέα αυτό.
Τα ποιήματα προκαλούσαν πολύ γέλιο.
Εντυπωσίαζε το γεγονός ότι ο ένας από τους δύο, καταπιανόταν με την πάνω Γαλιά και ο άλλος με την κάτω.
Επίσης εντυπωσίαζε το γεγονός ότι ουδείς από τα εμπλεκόμενα πρόσωπα δεν βρισκόταν παραξηγημένος με τα γραφόμενα της σάτιρας.
Και έτσι είχαν την ευκαιρία να γράφουν χωρίς να έχουν τον φόβο ότι θα κακοφαινόταν σε κάποιον.
Στα βάθη του χρόνου χάθηκε το μέγα μέρος από το είδος αυτό, αλλά επειδή ήταν ευρέως διαδεδομένα, διασώθηκαν κάποια από αυτά.
Από αυτά θα παραθέσω κάποια δείγματα τραγουδιών, σε αποσπασματώδη μορφή, για να σχηματήσει ο αναγνώστης μια σφαιρική εικόνα για του λόγου το αληθές.
———————————————————————————————
” Το σκοτεινό γα’ι’δούρι
Αφρουκαστείτε να σας πω, αφρουκαστείτε πούρι,
οπέρυσι μου ψόφησε το σκοτεινό γαϊδούρι.
Απ’ το Ζαρό το ‘γόρασα εις τσι ψηφοφορίες
μα μου ‘δωκε το άτιμο μεγάλες φασαρίες.
Ένα δεκάρικο ‘δωκα, ξεκούμπιση μεγάλη,
κι όντε θα τ’ αναστορηθώ, μου ‘ρχεται σα ν-τη ζάλη.
Στσι δεκατρείς του Γεναργιού, πρίχου να ξημερώσει,
ήπχιασε και μου ψόφησε, ο Θιος να του το δώσει.
Δε ν-το ‘χα πως μου ψόφησε, γιατί ψοφήσα γ-κι άλλα,
μονο στενοχωρούμουνε πως μου ‘φαε το γάλα,
εκείνο που μας δίδανε τότες οι Αμερκάνοι,
δε δέχομαι παρηγοργιές και ο καημός με φτάνει.
Ο Νικολής επέρασε ετότες του Κριγιάρη
-Έλα, μωρέ αξάδερφε, κάμε μ’ αυτή τη χάρη,
να βγάλεις το γαϊδούρι μου από το κατωγάκι
και πχιάσε να το βγάλομε απ’ όξω στο σοκάκι.
κι απής το τελειώσομε το κάνομε μερίδες
και ίσως εν τω μεταξύ να ‘ρθουν’ οι μουστερίδες.
Κι η Βαγγελιά επέρασε του ετότες του Δρουγκάκη
κι ήκουσε τη γ-κουβέντα μας και σταματά λιγάκι.
-Το κασαπχιό σας το θωρώ σα να ‘ναι μάρκας νέας,
πόσο θα το πουλήσετε το γαϊδουρίσο κρέας;
-Α θες να πάρεις, Βαγγελιά, θα δώσεις το σταράκι,
πέντε και μνια το δίδομε, είναι βυζασταράκι.
-Δυο ‘κάδες θα μου βγάλετε, μαζί με το τζιγέρι
γιατί ο Γιώργης μου ‘πε-νε παρέα πως θα φέρει,
για να μη ντροπχιαστούμενε θα κάμετε κολάϊ,
για μνιάς να το ζυγιάσετε, να μη ν-το πάρουν άλλοι.
-Μνιάμισ’ οκά θα πάρετε, λέω πως σας-ε σώνει,
γιατί ασφαλώς θα θέλουνε και ούλοι οι γειτόνοι.
Και σα δε ν-τως ε-δώσομε πάντα θα το θυμούνται,
πρέπει να πάρουνε κι αυτοί, να μη μ-παραπονούνται.
Κι η γι-αδερφή μου το γρικά, γλακά με το κοφίνι,
οι σκύλοι σέρνουν τ’ άντερα, μ’ αυτή δε ν-τως τ’ αφήνει.
Και ο Φλασκουρομιχελής ήφταξε με το γέλιο,
-Αν είσαι συγγενής καλός, το κοιλιδάκι θέλω.
-Σιγά σιγά μη βγιάζεστε, είναι να πάρετ’ όλοι,
το συννεφράκι πέψαμε του Γεωργομανόλη.
Θαύματα κάνει το κρασί, σα βγει ‘που το μπουκάλι,
καλή μερίδα διάλεξε κι ο Γιάννης του μπακάλη.
Κι ο αδερφός μου ήφταξε: -Τα γαρδουμάκια πού ‘ναι;
Εκείνος κάνει μαγαζί για να καλοπερνούνε.
-Πάρε τ’, αδέρφι, να χαρείς, γλήγορα μη ν-τα ιδούσι,
τα κεφαλόποδα ‘πεψα του Σάββα του Ροδούση.
Έδωκα ό,τι έδωκα, τ’ άλλο θα τσιγαρίσω
και στη γ-κουρούπα το ‘βαλα και θα τση το χτυπήσω.
-Γυναίκα, πάρε τη μ-προβγιά, βάλε την-ε στο σπίτι
κι ό,τι γ-κι α’ μ-πάθει ο άθρωπος, ούλα τα φταίει η τύχη.
Και θα σου σάσσω ένα μ-παλτό που θα βαστάξει αιώνα
και θα πολυχρειάζεται προπάντως το χειμώνα.
Εδά δεν εσοχάσαμε, το χαρτζιλίκι βγήκε,
μα το γαϊδούρι τ’ άτιμο καημό μεγάλ’ αφήκε.
Α’ μάθετε πχοιος έβγαλε αυτό το τραγουδάκι
Μιχάλη λένε τ’ όνομα Μιχαλομανολάκη.”
———————————————————————————————-
” Για τον ποιητή Μιχεληνό
Ήταν μια τρίτη σκοτεινή καταραμένη μέρα
εψόφησε του Μιχεληνού η μαύρη γα’ι’δουρέλα.
Ήσερνε γένια και μαλλιά, χτύπα τα γόνατα του
αχ τα κακορίζικα τ’ άμοιρα τα παιδιά του.
Είπε και στη γυναίκα του να πει στην εκκλησία
να πάει το συγγένιο να κάμουν τη κηδεία.
Η Αφροδίτη γλάκανε με μια Πασπαροπούλα
όφου … αδέρφι μου γλυκύ, όφου χονδρή χασούρα.
Γλάκα αδέρφι Ζωνιανέ, ανέ ‘χομε ‘δικότη
να πας στση Μοίρες γρήγορα να φέρεις το Δεσπότη.
Πάρε και να ‘κοσάρηκο μα ‘γω θαρώ πως φθάνει
να πας από του Βολικού να πάρεις το λιβάνι.
Γλάκα και συ Λοχία μας να παίζεις τη καμπάνα
να πάμε να τη θάψομε κάτω στη Κουτσουνάρα.
Χρόνης το Γιώργη τος ρωτά, ειτάνε μρε… καμπάνα
του ποιητή το γά’ι’δαρο, θαύτουν στη κουτσουνάρα……………”.
(απόσπασμα)
” Ντου’ι’ντομανώλης ”
——————————————————————————————–
” Του Στρατογιάννη τ΄Άλογο…………………
Πάνω στο Πετροκάστελο, στο μπόρο του Μαρτσόλη
επήγαν και ζεβλώσανε δυο – τρεις καλοί γειτώνοι.
Κι απο το Πετροκάστελο η Παναγιά βγωρίζει
του Στρατογιάννη τ΄Άλογο τσινά και στραταρίζει.
κια πω το Πετροκάστελο βγωρίζει το Μορόνι
του Στρατογιάννη η Μουλαριά τσινά και δε μερώνει.
Γρικά ο Γιάννης του Στρατή ο κώλος του να νάψει
πως θα τη βγάλει τη χρονιά και πως θα τη περάσει.
Μα μια καλή γειτώνισσα ΄πο τη Φανερωμένη
τη παρηγόρα τη χαρά τη παραπονεμένη…………….”.
(απόσπασμα)
”Ντου’ι’ντομανώλης”
——————————————————————————————-
” Στου Χρόνη τη Παπούρα [η καταπλάκωση]
Θρήνος και κλάημα ΄κούστηκε στου Χρόνη τη παπούρα
κι ‘γη άμμο τηνέ σκότωσε τ΄Αντώνη τη Γα’ι’δούρα.
Γρηκά καί από τη Γαλιά ο Στάθης του Ρετσέπη
και μένα πήδο βρέθηκε πάνω στο ματζιπέτι.
Ελένη!!!Φέρε τα κυάλια γρήγορα να δούμε στη παπούρα
θαρώ πως εσκοτώθηκε τ΄Αντώνη η Γα’ι’δούρα.
Εγλάκα κι γυναίκα του και πήγε το λιβάνι
για να τηνέ θυμιάσουνε και μπέληκι να γιάνει……………………….”.
( απόσπασμα)
”Ντου’ι’ντομανώλης”
——————————————————————————————–
” Του Σομαρά ο Σταυρουλιός….
Του Σομαρά ο Σταυρουλιός, του Σομαρά ο Σταύρος
αυτός ήταν πού τα ‘βγαζε τα βούγια ΄πο το σταύλο.
Τ΄άλογο ο Σταυρουλιός, σαν το ξεκαζικώσει
ένα χιλιάρικο ζητά οπίσω να το δώσει.
Μ’ ανέ το κάνει ο διάολος και το καβαλικέψει
πέντε χιλιάρικα ζητά για να το ξεπεζέψει………………….”.
(Απόσπασμα. Ο ποιητής μιλά ο ίδιος για τον εαυτόν του)
”Σομαροσταυρούλης”
Πηγή: ΦΑΝΟΥΡΙΟΣ ΖΑΧΑΡΙΟΥΔΑΚΗΣ, αρθρογράφος της εφημερίδας: Άποψη του Νότου και στη στήλη: ”ΤΟ ΧΘΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ”.
Ακολουθήστε το Cretanmagazine στο Google News και στο Facebook
