Connect with us

Γεια, τι ψάχνεις;

ΙΣΤΟΡΙΑ

Το πιο παλιό δημοτικό σχολείο της Γαλιάς

Ψάχνοντας την ιστορία του τόπου μου

Όποιος ενδιαφέρεται να μαθαίνει τι γινόταν παλιά στον τόπο του, απλά ρωτάει, αλλά το σωστό είναι ότι μαθαίνει, να το μεταδίδει και στους άλλους! Έτσι και ο Μαραγκομύρος που τον ρώτησα, αν πράγματι το «παλιό δημοτικό» Γαλιάς, είναι το πρώτο δημοτικό του χωριού μαςν μου έδωσε σαφή απάντηση . Ρωτούσε και εκείνος πολλά πράγματα σαν νέος, ρωτώντας τον μετά εκείνον, παίρνω πληροφορίες χρήσιμες,και εγώ με τη σειρά μου τιε μεταδίδω τους άλλους.

Το ονόμασα «παλιό δημοτικό», γιατί τη δεκαετία του ’70 χτίστηκε ένα νέο σύγχρονο δημοτικό στην είσοδο του χωριού. Ο Μύρωνας Μαραγκάκης τον ρώτησα, αμέσως και πρόθυμα έλυσε την απορία μου!

Μια χρονιά το 1963, τη χρονιά που εγώ (ο γράφων) γραφόμουν στη πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου Γαλιάς ,με τη πρώτη μου δασκάλα τη κυρία Κική Μπριλάκη, ο Μαραγκομύρος από την Αθήνα όπου εργαζόταν, είχε κατέβει στο χωριό μας στη Γαλιά.

Ο σκοπός του ήταν να αγοράσει ένα σπίτι για να μένει σαν κατεβαίνει, έστω και παλιό, γιατί είχε την ικανότητα να το φτιάξει όπως το ήθελε.

Το μερίδιο από πατρικό του το είχε χαρίσει στον αδερφό του το Γιώργη, και έτσι δεν είχε καθόλου σπίτι στη Γαλιά.

Κάνοντας ο Μαραγκομύρος μια βόλτα στο χωριό, είδε αρχικά ένα σπίτι που του άρεσε.

Ήταν εκείνο του Ρετζεπόκωστα (Κωστή Χουστουλάκη), που τότε ανήκε στο γιό του το Ρετζεπογιώργη, το γνωστό από προηγούμενο θέμα μας «το σπίτι του Ρετζέπ αγά».

Ήταν όμως αρκετά ρημαγμένο, και βούλιαζε η οροφή του. Αν και ρημαγμένο, δεν τον ένοιαζε, φτάνει που ήταν πέτρινο, ήταν στη γειτονιά που γεννήθηκε, αλλά είχε και μια ιστορία που μας θυμίζει την λεβεντιά των Γαλιανοβοριζανών ανταρτών επί τουρκοκρατίας, αφού εκεί έγινε η σφαγή των 15 τούρκων ρέμπελων, που ήταν ο φόβος και ο τρόμος της περιοχής.

Παρ’ όλα αυτά, αν και έβαλε ανθρώπους να ρωτήσουν αν το πουλάει ο ιδιοκτήτης, η απάντηση ήταν δυστυχώς αρνητική!

‘Έτσι συνέχισε την προσπάθεια, και κάποιος του είπε ότι κάπου εκεί λίγα μέτρα από του Ρετζέπη και ανατολικά ήταν ένα άδειο σπίτι, δίπλα στο σπίτι του Φανουροζαχάρη.

Τελικά ο Μαραγκομύρος έμαθε πως το σπίτι αυτό, το είχε κληρονομήσει η πρώτη κόρη του η Μαρία, που είχε παντρευτεί τον Παυλογιώργη.

Αυτοί λοιπόν ήταν οι ιδιοκτήτες εκείνου του σπιτιού, το οποίο του υπέδειξαν κάποιοι σαν κατάλληλο να το αγοράσει.

Ειδοποίησε να έρθουν οι ιδιοκτήτες του σπιτιού, να συζητήσουν για την πώληση.

Πράγματι συμφώνησαν στην τιμή, και ο άνθρωπος τους προεξόφλησε αμέσως κιόλας όλο το ποσόν! Έμεναν τα συμβόλαια. Είπε όμως ο Μαραγκομύρος πως δεν έχει χρόνο για τα συμβόλαια, και θα πρέπει να φύγει για Αθήνα λόγω πιέσεως της δουλειάς, και θα ξανακατέβαινε άλλη φορά για να ταχτοποιήσουν το θέμα.

Δυο τρεις παρευρισκόμενοι γείτονες, του είπαν πως δεν χρειάζεται, αφού εκείνοι ήταν ήδη παρόντες, άρα και μάρτυρες! Είπαν οι τρεις Γαλιανοί επίσης, ότι αφού αυτοί ήταν παρόντες στην αγορά, δεν χρειάζονται καν συμβόλαια!

Πράγματι έγινε η αγορά μόνο «δια λόγου τιμής», και οι πωλητές και οι Γαλιανοί έφυγαν.

Έμεινε μονάχα ο Μύρος να καμαρώσει για άλλη μια φορά ακόμα το νέο του απόχτημα!

Πάνω στην ώρα όμως, περνούσε από εκεί ο γέρο Κακοδειπνοβαγγέλης και σταμάτησε.

-Γειά σου Μύρο! Ήντα κάνεις, ήντα γυρεύγεις επαδά?

-Αγόρασα αυτό το σπίτι Βαγγέλη για να το επισκευάσω, και να έχω και εγώ ένα δωμάτιο να μένω άμα κατεβαίνω στη Γαλιά, του απαντάει.

-Να ξέρεις του λέει, πως αυτό το σπίτι που πήρες σήμερα, ήταν το πρώτο μας δημοτικό της Γαλιάς! Και επί τη ευκαιρία, να σου πω διό λόγια που κατέχω. Τα κατέχω καλά, γιατί επαδά που θωρείς, ήμαθα γράμματα και εγώ μια φορά και ένα καιρό! Ούλη κι ούλη ήταν μια αίθουσα, και ήμαστε 8 μαθητές ούλοι κι ούλοι! Δάσκαλο είχαμε το Νικολόπαπα από τα Βορίζα! |-Ε αφού «διάβαζες» σε αυτό το σχολειό, μήπως θυμάσαι μπάρμπα Βαγγέλη και πχοί ήτανε οι άλλοι εφτά μαθητές?

-Μα και βέβαια τσοι θυμούμαι! Ήμαστανε:

1) Βαγγέλης Κακοδειπνάκης (εγώ)
2) Μιχάλης Δρουγκάκης (Δρουγκομιχάλης)
3)Εμμανουήλ Γ. Μανασάκης (Θεριολομανώλης)
4)Ιωάννης Γ. Μανασάκης (Παπαγιάννης)
5)Μαρία Γ. Μανασάκη (Κάταινα)
6)Ιωάννης Κ. Νικολούδης (Παπαδογιανάκος)
7)Φυλακτή Κ. Νικολούδη (Κανάκαινα)
8)Διονύσης κ. Νικολούδης ( Γαλιανός δάσκαλος)

Δε κατέχεις πόσο χαίρομαι μπρέ συ Μύρο που το αγόρασες, γιατί επιτέλους «θα μείνει όρθιο» για ιστορικούς και συναισθηματικούς λόγους!

– Μήπως κατέχεις γιάντα τον ονομάσανε Νικολόπαπα το δάσκαλο?

-Τον ονόμασαν «Νικολόπαπα», αν και λεγόταν Κωστής Ζαχαριουδάκης, γιατί ήταν γιός του Νικόλη (Zαχαριουδάκη) από τα Βορίζα, και γιατί έγινε παπάς, και μετά δάσκαλος.

Ο Νικόλης είχε τέσσερις γιούς, τον Κωστή, τον Ανδρέα, τον Γιάννη και τον Γιώργη και μια κοπελιά που την πάντρεψαν στα πάνω Μούλια με τον Κοκολάκη όπου μαζί με τους Τσαφαντάκηδες, τους Τσικνάκηδες, αποτελούν σήμερα μια παροικία Βοριζανών στα Μούλια.

Μετά το κάψιμο του χωργιού από τους Τουρκαλβανούς του Μαχμέτ Αλή πασά, πήρε την οικογένειά του και κατέβηκε στη Γαλιά, καθώς είχαν κάνει και άλλοι Βοριζανοί, και
είχε κατέβει σχεδόν ούλο το χωργιό τότε.

Ο Νικολόπαπας ήταν πατέρας τω ν εδικώ μας Παπαδογιαννάκο, του Παπαδοηράκλη, τση αδερφής τως τση Κανάκενας και του δασκάλου του Διονύση Νικολούδη! Πρώτος άλλαξε το επίθετο του ο Διονύσης ο δάσκαλος σε «Νικολούδης», και ακολούθησαν και τα άλλα αδέρφια του Νικολόπαπα, αλλά και του Νικόλη. Μετά το κάψιμο του χωργιού από τους Τουρκαλβανούς του Μαχμέτ Αλή πασά, ο Νικολόπαπας πήρε την οικογένειά του και κατέβηκε στη Γαλιά, καθώς είχαν κάνει και άλλοι Βοριζανοί, είχε κατέβει σχεδόν ούλο το χωργιό τότε.

Πότε χτίστηκε το «παλιό σκολειό»

Αν τώρα λάβουμε υπ’ όψιν μας πως ο Κακοδειπνοβαγγέλης γεννήθηκε το 1897 και ήταν από τους πρώτους μαθητές, το δημοτικό θα πρέπει να λειτούργησε αρχικά λίγο πριν ή λίγο μετά το 1910! Σαν δημοτικό της εποχής περιελάμβανε μονάχα τρείς τάξεις. Την Δ’ τάξη τα παιδιά την έβγαζαν στις Μοίρες, και τις υπόλοιπες στην Πόμπια.

Επειδή ήταν η περίοδος που το χωριό μεγάλωνε συνεχώς, και την ανάγκη για μόρφωση δεν μπορούσε βέβαια να εξυπηρετήσει ένα τόσο μικρό σχολειό με μία μόνο αίθουσα, οι δημογέροντες του χωριού έψαχναν μέρος για να χτιστεί νέο και μεγαλύτερο δημoτικό, για να μπορεί να στεγάσει περισσότερους μαθητές.

Εκείνο τον καιρό, ο ευκατάστατος έμπορας της εποχής Ζαχαρίας Δαμιανάκης είχε μια τεράστια έκταση, που έφθανε από τη πρώτη πλατεία του χωριού μέχρι το Αγγέλου, και ήταν όλη δική του! Το μέρος που σήμερα υπάρχει το δημοτικό, ήταν όλο βράχια ακόμα και η αυλή. Μέρος από αυτά τα τεράστια βράχια σώζεται στη πίσω πλευρά. Το οικόπεδο λοιπόν ο Ζαχαρίας το δώρισε στο χωριό γύρω στα 1925. Μπήκαν οι εργάτες έσπασαν τα βράχια και μέχρι το 1930 είχε χτιστεί πλέον το «νέο» δημοτικό, με δάσκαλο τον Διονύση Νικολούδη, ο οποίος πέθανε το 1933 συνέχισε πλέον η γυναίκα του Σοφία Νικολούδη. Έκτοτε πέρασαν πολλοί δάσκαλοι από το σχολειό αυτό, όπως ο Ριτσακάκης και Κακέπης από το Λασίθι, και ο Ασκοξυλάκης από το Τυμπάκι και διάφοροι άλλοι.

Ο Μαραγκομύρος που έτρεφε συναισθήματα για το χωριό του, και κάθε ιστορικό κτίσμα, ενθουσιάστηκε ακόμα περισσότερο με την ιστορία αυτή του Κακοδειπνοβαγγέλη, και το ενδιαφέρον του από εκείνη τη στιγμή έγινε ακόμα πιο έντονο! Ο Μαραγκομύρος όμως λογάριαζε χωρίς τον ξενοδόχο. Μετά από 4 μήνες τον πήρε ένας γείτονας τηλέφωνο στην Αθήνα, αν λέει δίνει ο ίδιος την άδεια το σπιτάκι αυτό να το γκρεμίσουν! φυσικά σε καμία περίπτωση δεν έδωσε την άδεια ο άνθρωπος! Δυστυχώς κρυφά και παράνομα πήγαν κάποιοι και γκρέμισαν το σπίτι – σχολείο αυτό, και φόρτωσαν αμέσως τις πέτρες στα φορτηγάκια τους. Προφανώς κάποιοι ζήλεψαν απλά τις όμορφές αυτές πελεκημένες πέτρες του, τους ορθοστάτες στις πόρτες και στα παράθυρα, τις καντουνάδες, τις καμάρες, τις φόρτωσαν για να τις πούλησαν, προφανώς έναντι ευτελούς ποσού.

Όταν ρωτήθηκαν τη στιγμή που το γκρέμιζαν, είχαν πει τότε στους γείτονες, πως «είχαν πάρει την άδεια» από τον ίδιο τον Μαραγκομύρο! Φυσικά αυτό ήταν ψέμα. Το πολύ παλιό αυτό δημοτικό το γκρέμισαν, και σε λίγες ώρες μονάχα είχε μετατραπεί σε ένα σωρό μπάζα.

Σήμερα δεν υπάρχει τίποτα που να μας θυμίζει πως κάποτε εκεί ήταν κάποιο οίκημα.

Έκτοτε ο Μαραγκομύρος, που είναι άνθρωπος αποφάσισε να μην ξανακατέβει στο χωριό, παρ όλο που ο ίδιος έχει προσφέρει τόσα πολλά από αγάπη για τον τόπο του, αν και ο ίδιος δεν μας επιτρέπει να λέμε το τι ακριβών έχε προσφέρει.

Δεν είναι μόνο δολοφόνος εκείνος που σκοτώνει άνθρωπο. Χειρότερος δολοφόνος είναι εκείνος που «σκοτώνει» την ιστορία του τόπου του, και την θάβει στα συντρίμμια.

Δυό λόγια υστερνά

Δεν επέτρεψαν κάποιοι σε έναν άνθρωπο να «πάρει το μαξιλάρι του» και να πάει να κοιμηθεί στον τόπο του, και αργότερα να θαφτεί και στον τόπο του!

Σε ένα τόπο που έχει τη δική του ιστορία, που έπρεπε εμείς σήμερα να σεβαστούμε, να τη ψάχνουμε, να την ανακαλύπτουμε και να τη μαθαίνουμε, αλλά όχι μέσα από τα συντρίμμια κάθε φορά, αλλά από όμορφα αναστηλωμένα και αναπαλαιωμένα κτήρια, και έτσι να την επιδεικνύουμε και να τη παραδίδουμε στους νεότερους.

Στη περίπτωση του πιο παλιού δημοτικού Γαλιάς τι απέμεινε? Έμεινε και εκεί απλώς μια φωτογραφία! Μια φωτογραφία, όπως και στο πύργο του Ρετζέπ αγά!

Σαν το μικρό αυτό παλιό – παλιό «σκολειό», γκρεμίστηκαν και άλλα μνημεία για τους ίδιους πάντα λόγους , παραμελήθηκαν, ή υποβαθμίστηκαν, βανδαλήθηκαν.

Αυτό είναι ένα κεφάλαιο που θα πρέπει να πονάει τον κάθε ένα από μας, γιατί είναι πλέον χαρακτηριστικό στην εποχή μας, να αφήνουμε να χάνεται και η ιστορία μας.

Η κρίση η σημερινή έχει χειροτερέψει την κατάσταση, γιατί πιο σπουδαία και από την ιστορία του τόπου μας, ένα μέρος της τοπικής κοινωνίας, ενδιαφέρεται περισσότερο να βρει πόρους για τα ζήσει, και ό τα υπόλοιπα τα θεωρεί πως είναι θέματα για αποκλειστικά για αργόσχολους! Ένα άλλο μέρος πάλι που είναι οι νεόπλουτοι, ενδιαφέρονται άλλοι για προβολή κι άλλοι για να αποτελειώσουν την μεγάλη πέτρινη βίλα τους, αγοράζοντας παλιές πέτρες και παλιές πέτρινες κατασκευές.

Εν τούτοις ευτυχώς υπάρχουν και κάποιοι, λίγοι μεν αλλά υπάρχουν, και θα μπορούσαν να κάνουν τα πάντα για να αναστηλώσουν, να αναβιώσουν, να ενημερώσουν για τα ήθη και έθιμά μας, την ιστορία μας, αλλά και τον τρόπο ζωής κάποτε στα χωριά μας. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν την ευγενή πρόθεση να προσφέρουν, άλλοι χρηματικό ποσόν και άλλοι προσωπική εργασία, φτάνει να αναστυλωθεί ένα μνημείο.

Δεν γίνονται όμως πολλά πράγματα σχετικά με τα λιγοστά μνημεία του τόπου, όσο κι αν προσπαθούν κάποιοι, αν δεν ενδιαφερθούν εκείνοι που «ρυθμίζουν τα νήματα», και κρατούν «τις θέσεις κλειδιά».

Το χειρότερο από όλα είναι που οι υπεύθυνοι λένε «παχιά» λόγια για ανακατασκευές και διαμορφώσεις κατεστραμμένων μνημείων, αλλά ο χρόνος τους προδίδει την αδιαφορία τους, όπως έγινε και με τη περίπτωση της Κουτσουνάρας , που από βανδαλισμό, δεν είχε μείνει τίποτα όρθιο! Παρά τις προτροπές τις δικές μας, και παρά τις υποσχέσεις από πολλούς παράγοντες, στη πράξη δεν έγινε απολύτως τίποτα!

Κείμενο – Φωτογραφίες: Γεώργιος Χουστουλάκης

Ακολουθήστε το Cretanmagazine στο Google News και στο Facebook

Click to comment

Leave a Reply

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Δείτε και αυτά

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ

Όπως είναι γνωστό τα προηγούμενα χρόνια στη Γαλιά αγαπούσαν πολύ τη δουλειά, αλλά αγαπούσαν επίσης και τη διασκέδαση και το κρασί Όταν δε τους...

ΚΡΗΤΗ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ – ΒΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΑΣ Με αφορμή τα πρόσφατα γεγονότα ,ο πρόεδρος και το τοπικό συμβούλιο της Γαλιάς συνεδρίασε έκτακτα με...

Life

Ούλοι μας κατέχομε πως, ούλοι οι παλιοί Γαλιανοί, προερχότανε από το χωργιό Βορίζα Έτσα το λοιπόν κατεβαίνοντας στο καινούργιο ντως χωργιό, το χωργιό Γαλιά,...

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ

Είτε από καλό οιωνό, είτε από κακό οιωνό, η φάμπρικα του Ρετζεπομανώλη υπάρχει ακόμα στη Γαλιά, και χρήζει απαραίτητα ενός μουσείου στο χωριό, που...

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ

Πρόκειται για ένα πολύ μικρό μετόχι που βρίσκεται πεντακόσια μέτρα νότια της Γαλιάς Δήμου Φαιστού, μια γειτονιά όλο κι όλο, ερειπωμένο για αρκετά χρόνια,...

Life

Συνεχίζουμε τα ντόπια παρατσούκλια παλιών ανθρώπων του χωριού μου της Γαλιάς και των περιχώρων, και θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε την προέλευσής τους, πάλι με...

ΚΡΗΤΗ

Δεν μπορούν να πιστέψουν στα μάτια τους «Προκαλεί θλίψη και μονο θλίψη η φωτογραφία της εισόδου του σχολείου μας,ενός σχολείου που αποτελεί κόσμημα για...

Themata

Ότι και να θέλει να κάνει κανείς σε τουτονέ το τόπο, σ’ αυτήν εδώ την κοινωνία, χρειάζεται να έχει, χρόνο, θέληση, υπομονή και επιμονή,...