ΑΓΙΟΣ ΦΑΝΟΥΡΙΟΣ: 27 Αυγούστου εορτάζει η Μονή Βαλσαμονέρου στο Δήμο Φαιστού στο δημοτικό διαμέρισμα Βοριζίων
Οι προσκυνητές ανηφορίζουν και φέτος στα ιστορικά και πολύπαθα Βορίζα για να προσευχηθούν στην Μονή του Βαλσαμονέρου. Η Μονή οικοδομήθηκε σταδιακά. Αρχικά κτίστηκε το βόρειο κλίτος της Παναγίας, που είναι και το παλαιότερο της Μονής, καθώς σώζονται χαράγματα του 1332μ.Χ και φέρει και τοιχογραφίες του 14 αιώνα. Έπειτα κτίστηκε το κλίτος του Αγ. Ιωάννη του Προδρόμου το οποίο φτιάχτηκε περίπου το 1400 και τέλος το εγκάρσιο κλίτος που άλλοτε λεγόταν της Παναγίας και άλλοτε του Αγ. Φανουρίου.
Το κλίτος του Αγίου Φανουρίου κατασκευάστηκε γύρω στο 1426. Ο ηγούμενος Ιωνάς Παλαμάς λόγω της οικονομικής του δραστηριότητας πρόσθεσε το εγκάρσιο κλίτος για την λατρεία του νεοφανούς Αγίου που πραγματοποιήθηκε το 1423 κατά την κτητορική του επιγραφή στη δυτική θύρα.
Ο νεοφανής Άγιος από το νησί της Ρόδου είναι ένας νεαρός στρατιωτικός και δρακοντοκτόνος Άγιος.
Η διάδοση του Αγίου στην Κρήτη συνδέεται με το γνωστό θαύμα του, με την διάσωση των Κρητικών ιερέων από την θαλασσοταραχή κατά την επιστροφή τους στην Κρήτη από την Ρόδο.
Η εικονογράφηση του Συναξαρίου του Αγίου στο νέο πρόσθετο εγκάρσιο κλίτος που φιλοτέχνησε για την ίδια Μονή ο ζωγράφος Άγγελος πιθανόν το 1431 αποτελούν τις μοναδικές γνωστές παραστάσεις της ζωής του Αγίου στην Κρητική Ζωγραφική.
Οι εικόνες
Οι πιο αντιπροσωπευτικές εικόνες της Μονής είναι οι ακόλουθες: 1) Ο Άγιος Φανούριος ‘Ενθρονος, 2) Ο Άγιος Φανούριος σε διάφορες σκηνές του βίου του 3) Χριστός η Άμπελος. Οι περισσότερες του δέκατου πέμπτου αιώνα από την χείρα του Αγγέλου.
Ο Άγιος φαίνεται ότι μαρτύρησε σε μικρή ηλικία εφόσον τόσο στην εικόνα όσο και στις παραστάσεις των μαρτυρίων, παρουσιάζεται νεαρός Άγιος. Πρέπει να έζησε και να μαρτύρησε στον δεύτερο με τρίτο αιώνα μ.Χ όταν οι διωγμοί των χριστιανών ήταν ανελέητοι.
Ο Άγιος Φανούριος φανερώνει ότι πραγματικά έχει ανάγκη ο καθένας μας και γι αυτό και οι φανουρόπιτες που τάζουν οι πιστοί είναι σε αφθονία…
Πνευματικό Κέντρο
Η Μονή Βαρσαμονέρου κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας 1190-1669 διατέλεσε ένα σημαντικό πνευματικό κέντρο, κέντρο αντιγραφέων, κέντρο της Κρητικής Σχολής Αγιογραφίας αφού αυτό αποκαλύπτει ο πλούσιος τοιχογραφικός της διάκοσμος.
Στη σχολή αυτή της κρητικής τέχνης και ξυλογλυπτικής δίδαξε και ο αγιογράφος Δαμασκηνός ο οποίος είχε μαθητή στη σχολή αυτή τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο και έπειτα αναχώρησε για την Ιταλία. Την περίοδο εκείνη φοιτούσαν ιταλοί μαθητές από το Βρηντήσιο της Ιταλίας και παρακολουθούσαν μαθήματα αγιογραφίας και ξυλογλυπτικής.
Η διπλανή μονή του Αγίου Αντωνίου φιλοξενούσε τότε πολλούς φοιτητές αφού διέθετε πολλούς ξενώνες. Αργότερα ο Άγιος Αντώνιος μετονομάστηκε σε Μονή Βροντησίου από το Βρηντήσιο. Στη Μονή επίσης διατηρούνταν σχολείο και βιβλικό εργαστήριο καθώς και βιβλιοθήκη.
Συγκεκριμένα, στην αλληλογραφία του Επισκόπου Κυθήρων Μάξιμο Μαργουνιο με τον Ηγούμενο της Μονής μητροπολίτη Γρηγορόπουλο μας δίνει πληροφορίες για το σχολείο. Στη δεύτερη επιστολή του το 1601 υπάρχει η παρότρυνση του επισκόπου Κυθήρων να ιδρυθεί σχολείο για τους φτωχούς νέους της περιοχής Ι. Μαυρομάτης υποστηρίζει ότι το σχολείο λειτούργησε και αυτό φαίνεται από το ψαλτήρι αλλά και από τα άλλα βιβλία που υπήρχαν στη Μονή σε περισσότερα από ένα αντίτυπα. Το ψαλτήρι ήταν ένα από τα βυζαντινά αναγνώσματα.
Άγιος Φανούριος: – Εορτή 27 Αυγούστου
Βιβλιοθήκη
Με την πνευματική συνεισφορά της Μονής συνδέεται και η πλούσια βιβλιοθήκη που διέθετε στην οποία δεν υπήρχαν μόνο θεολογικά και λειτουργικά βιβλία αλλά οι καλόγεροι είχαν στη διάθεση τους βιβλία χειρόγραφα σχετικά με αρχαίους συγγραφείς και φιλοσόφους όπως ο Αισχίνης, ο Ξενοφών,ο Πλούταρχος και ο Αρριανός.
Το 1644 ο νέος ηγούμενος της Μονής Ιερεμίας Κορνάρος κάλεσε τον νοτάριο Γεώργιο Καλαμαρά και κατέγραψε όλη την κινητή περιουσία της Μονής ανάμεσα σε αυτά και πολλά βιβλία. Η βιβλιοθήκη περιείχε 143 τόμους μαζί με τις βιβλιοθήκες των μετοχιών Αγίας Παρασκευής και Κεράς Βελουλιανής.
Τα 33 από αυτά ήταν σταμπαδά, έντυπα δηλαδή ενώ τα 55 ήταν χειρόγραφα και τα 118 ήταν γραμμένα σε περγαμηνή. Ένας αληθινός πλούτος.
Η καταστροφή
Η Τουρκική κατάκτηση της Κρήτης το 1669 έφερε και την καταστροφή της λαμπρής αυτής περιόδου της Μονής. Η μονή αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες αφού ήταν μικρή και ασθενής στο να αντιμετωπίσει την νέα κατάσταση που είχε διαμορφωθεί.
Συχνά οι Τούρκοι ζητούσαν μεγάλα χρηματικά ποσά υποσχόμενοι προστασία και συχνά έριχναν στις φυλακές τους τραγικούς ηγουμένους των κρητικών μοναστηριών όταν αδυνατούσαν να πληρώσουν τα υπέρογκα χρηματικά ποσά που τους ζητούσαν.
Κάποτε η Μονή ήταν κέντρο γραμμάτων και τεχνών και είχε προσφέρει μεγάλες εθνικές υπηρεσίες και ενισχύσεις αφενός γιατί είχε οικονομική ευμάρεια και αφετέρου για την εξαίρετη θέση της αφού υπήρξε καταφύγιο καπεταναίων στην τουρκοκρατία και το στρατηγείο του αρχηγού του Κόρακα.
Όμως σήμερα η Μονή υποφέρει απογυμνωμένη από τις περιουσίες και από την έλλειψη εργατικών χεριών, η εκκλησία ζημιώθηκε χάνοντας ένα μεγάλο κομμάτι θρησκευτικού πολιτισμού και καλλιτεχνικής τεχνοτροπίας… Μόνο ο αναστηλωμένος τριτόκλιτος ναός παρέμεινε όρθιος για να μας θυμίζει ορισμένα σημεία που και αυτά αλλοιώνονται μέσα στο χρόνο…
ekklisiaonline.gr
Ακολουθήστε το Cretanmagazine στο Google News και στο Facebook
