Τα παλιά τα χρόνια στη Κρήτη, υπήρχανε πολλές και διαφορετικές ποικιλίες σταφυλιών, απ’ ότι υπάρχουνε σήμερο
Μερικές απ’ αυτές τσι ποικιλίες ήτονε, το σουλτανί, απ’ όπου ήβγαινε η σουλτανίνα σταφίδα, καθώς επίσης το λιάτικο, το κοτσιφάλι, το μαντηλάρι, το άσπρο μυρωδάτο, το ραζακί, το συρρίκι, το φτακοίλι, το ρωμέικο, τον ταχτά, τη φράουλα και τα ποταμοστάφυλα.
Αυτό βέβαια που ωρίμαζε πρώτο απ’ ούλες ετούτες σας τσι ποικιλίες και ίσως ακόμη και πριν τον Αύγουστο, ήτονε το λιάτικο.
Όταν ο αγρότης ήβλεπε το πρώτο σταφύλι στ’ αμπέλι ντου να αρχίζει να γινώνει, αφού τό ‘κοβγε, εξετζαμπούριζε δυο τρεις ρόγες με τη μια ντου χέρα και στη συνέχεια τηνέ πέρναγε από πίσω από τη κεφαλή ντου, πάνω δηλαδή από το σβέρκο ντου και επροσπαθούσενε να δώσει αυτές τσι ρόγες στο στόμα από την άλλη μεριά και ήλεγε τα εξής λόγια:
“Λίγως και γέμως”.
Μετά ήπαιρνε το σταφύλι αυτό και τό ‘φερνε στο σπίτι ντου και αφότου ήνοιγε τη πόρτα του σπιθιού ντου, εξετζαμπούριζε πάλι τρεις ρόγες και κρατώντας τσι ψηλά, εσταύρωνε το σπίτι λέγοντας:
”Στ’ όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος”.
Στη συνέχεια επετούσενε τσι ρόγες μέσα στο σπίτι ντου και ήλεγε:
”Όξω ψύλλοι και κοργιοί και στ’ αόρι ποντικοί”.
Κείμενο, διάσωση εθίμου, φωτογραφικό υλικό: Φανούριος Ζαχαριουδάκης