1974 – Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο

Σαν σήμερα, την αποφράδα 20η Ιουλίου 1974, οι Τούρκοι εισέβαλαν παράνομα στην Κύπρο, σκότωσαν, βίασαν, λεηλάτησαν, εκτόπισαν και συνεχίζουν να κατέχουν με τη βία το 36% της μαρτυρικής Μεγαλόνησου

“Η δική μου η πατρίδα έχει μοιραστεί στα δυο…”.

20 Ιουλίου 2016. Η Κύπρος ξύπνησε, υπό τους ήχους των σειρήνων. Πέρασαν κιόλας 42 χρόνια. Απ’ άκρη σ’ άκρη του νησιού, οι θύμησες ζωντανεύουν ξανά. Θύμησες πολέμου, θανάτου, προδοσίας. Χαμού, ξεριζωμού και απώλειας. Θύμησες που φαίνεται να ξεθωριάζουν, όσο περνάει ο πανδαμάτωρ χρόνος, μέσα στο τρέξιμο της καθημερινότητας και το ζοφερό κλίμα της εποχής της κρίσης.

Οι σειρήνες ηχούν και το μακρόσυρτο “κλάμα” τους ανατριχιάζει. Δεν μπορώ να το περιγράψω -κι ας είμαι Κύπριος κι ας έχω μεγαλώσει μαθαίνοντας τον ήχο τους και τη σημασία τους- αλλά πρόκειται για απόκοσμο συναίσθημα, που σε διαπερνά. Και είναι τότε, που όσα (κακώς) αφήνεις να περάσουν στο πίσω μέρος του μυαλού σου τις υπόλοιπες μέρες του χρόνου, εμφανίζονται μπροστά σου.

Σχεδόν βίαια. Όσο βίαια τα τούρκικα αποβατικά, στον δρόμο που τους άνοιξαν οι πραξικοπηματίες της χούντας και της ΕΟΚΑ Β’, κατέβασαν τους Τούρκους στρατιώτες στην Κύπρο. Δεν έχει σημασία αν έζησες ή όχι τα γεγονότα του μαύρου Ιουλίου. Αν είσαι Κύπριος, οι εικόνες που περνάνε από τα μάτια σου είναι οι ίδιες.

Κι όμως…

Αεροπλάνα να σκοτεινιάζουν τον ουρανό, αλεξιπτωτιστές να πέφτουν οπλισμένοι και έτοιμοι να σπείρουν το θάνατο κατά δεκάδες, τούρκικα άρματα και στρατιώτες να προελαύνουν, μάνες να κλαίνε και να ψάχνουν τα παιδιά τους, Ελλαδίτες και Κύπριους να πολεμούν σαν ήρωες, αψηφώντας τις πιθανότητες, για μια προδομένη πατρίδα.

Δεν γίνεται να μην είναι αυτές οι εικόνες. Δεν γίνεται να τις ξεχάσεις. Είναι οι εικόνες που σημάδεψαν την ιστορία και τη ζωή σου. Είναι οι ανοιχτές πληγές της μάνας Κύπρου, που δε λένε να κλείσουν. Και πώς να κλείσουν, όταν 42 χρόνια μετά, η Κύπρος παραμένει μοιρασμένη στα δύο, με το βόρειο κομμάτι της τουρκοκρατούμενο και την “πράσινη γραμμή” να διαπερνά σαν χαρακιά το σώμα της;

Η Κερύνεια κατεχόμενη, η Μόρφου επίσης, η Αμμόχωστος πόλη φάντασμα, η Λευκωσία τελευταία μοιρασμένη πρωτεύουσα…

Σειρήνες, μνημόσυνα, πορείες. Η Κύπρος δείχνει ότι θυμάται και τιμά τους ήρωές της. Κομματικές ανακοινώσεις και παρουσία πολιτικών στις προγραμματισμένες εκδηλώσεις μνήμης. Πάντα, όμως, με ένα κλίμα υποβόσκουσας αντιπαλότητας να πλανάται πάνω από το νησί. Τα γνωστά σύνδρομα “αριστερά εναντίον δεξιάς” και το αντίστροφο που δεν αφήνουν, ούτε και τώρα, το βλέμμα να δει καθαρά τα ιστορικά γεγονότα, τον λαό να τα αντιμετωπίσει κατάματα και να φτάσει στην κάθαρση, για να προχωρήσει ενωμένος και χωρίς αγκυλώσεις.

21 Ιουλίου 2016. Πέμπτη. Η Κύπρος θα ξυπνήσει και όλα θα αρχίσουν να γυρνάνε σιγά – σιγά στο “φυσιολογικό”. Εκείνοι που θυμούνται 365 μέρες το χρόνο -οι εκτοπισμένοι, οι συγγενείς των αγνοουμένων και των νεκρών, οι βετεράνοι ήρωες- δεν χρειάζονται σειρήνες για να μην ξεχάσουν. Άραγε, θα χρειαστεί να περάσει ένας χρόνος, για να ξαναθυμηθούμε οι υπόλοιποι;

“Η δική μου η πατρίδα έχει μοιραστεί στα δυο…”.

Σύντομο Ιστορικό του “βιασμού” της Κύπρου

1974, 15 Ιουλίου, Δευτέρα. Στις 08:15 το πρωί, τανκς και στρατιώτες από το στρατόπεδο της Κοκκινοτριμυθιάς και το στρατόπεδο Καποτά βγαίνουν στους δρόμους της πρωτεύουσας Λευκωσίας, με πορεία προς το Προεδρικό Μέγαρο. Λίγα λεπτά αργότερα, το Μέγαρο της Προεδρίας, στο οποίο ο πρόεδρος Μακάριος φιλοξενούσε εκείνη την ώρα μαθητές από την Αίγυπτο, δεχόταν τα πυρά των πραξικοπηματιών.

Τα ξενοκινούμενα τανκς στους δρόμους της Λευκωσίας, καθ’ οδόν προς το Προεδρικό Μέγαρο.

Το πραξικόπημα ζυμωνόταν σαν σκέψη στο μυαλό των ηγετών της αθηναϊκής χούντας από τις αρχές του 1974. Η σύσκεψη στην οποία πάρθηκε, τελικά, η απόφαση για ανατροπή του νόμιμα εκλεγμένου προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας έγινε στις 2 Ιουλίου, στο Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων, στην Αθήνα. Δεν είναι μυστικό, ακόμη, ότι και η Ουάσιγκτον επιθυμούσε την απομάκρυνση του Μακαρίου και υποστήριζε τα σχέδια των Ιωαννίδη (αρχηγός της χούντας), Γκιζίκη (πρόεδρος), Ανδρουτσόπουλου (πρωθυπουργός) και Μπονάνου (αρχηγός Ε.Δ.).

Το Προεδρικό Μέγαρο στη Λευκωσία, καμένο από το χουντικό πραξικόπημα κατά της Κύπρου.

Ο Μακάριος ξεφεύγει από τις καθοδηγούμενες από τη χούντα δυνάμεις και να φθάσει στην Πάφο, αλλά το χτύπημα κατά της Δημοκρατίας ήταν γεγονός. Η Κύπρος ελέγχεται από ελεγχόμενες από τους πραξικοπηματίες δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ, της Εθνικής Φρουράς και μέλη της ΕΟΚΑ Β’, παρά την αντίσταση που προέβαλαν οι δημοκρατικοί. Λίγο μετά της 15:00, ο Νίκος Σαμψών επιλέγεται από τον ταξίαρχο Γεωργίτση (εκ των αρχηγών του στρατιωτικού πραξικοπήματος) και ορκίζεται Πρόεδρος.

Τα πρώτα αποβατικά πλοία κατεβάζουν Τούρκους στρατιώτες στις παραλίες της Κερύνειας.

1974, 20 Ιουλίου, Σάββατο. Τα ξημερώματα, ο Αττίλας βρίσκεται εν κινήσει. Τις πρώτες πρωινές ώρες, πλοία φτάνουν στις ακτές της Κερύνειας και ένα ενισχυμένο τούρκικο σύνταγμα πατάει στο νησί. Στρατιωτικά αεροσκάφη καλύπτουν τον κυπριακό ουρανό, ρίχνουν αλεξιπτωτιστές και βομβαρδίζουν ελληνοκυπριακούς στόχους. Οι δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς και της ΕΛΔΥΚ, “παροπλισμένες” από προδοτικές κινήσεις που προηγήθηκαν, προσπαθούν να αντιδράσουν και πολεμούν όπως μπορούν.

Τα τουρκικά αεροσκάφη βομβαρδίζουν στρατιωτικούς στόχους και πόλεις της Κύπρου. Η εισβολή έχει ξεκινήσει.

Απέναντι στον πάνοπλο τούρκικο στρατό, όμως, που συνολικά αριθμούσε περίπου 40,000 άνδρες, οι ελληνοκυπριακές δυνάμεις δεν είχαν τύχη. Όχι επειδή υπολείπονταν ικανοτήτων, αλλά επειδή η ηγεσία τους αδράνησε εγκληματικά. Λίγες μόνο ημέρες μετά το πραξικόπημα, η ηγεσία του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Φρουράς είχε αναλωθεί σε ένα κυνηγητό του Μακαρίου, με εντολές της χούντας των Αθηνών και δεν είχε οργανωθεί -αντιθέτως- απέναντι στην τουρκική απειλή.

Εκατοντάδες Έλληνες και Κύπριοι που πιάστηκαν αιχμάλωτοι, στάλθηκαν σε φυλακές στα βάθη της Τουρκίας.

Η Τουρκία, χρησιμοποιώντας το εγκληματικό πραξικόπημα ως πρόσχημα, εισέβαλε στην Κύπρο παράνομα και κατά παράβαση του καταστατικού χάρτη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για “ειρηνική επέμβαση με στόχο την επαναφορά της συνταγματικής τάξης”. Ανακοίνωσε, μάλιστα, ότι είχε δικαίωμα επέμβασης ως εγγυήτρια δύναμη, αγνοώντας όμως το γεγονός ότι το δικαίωμα ένοπλης παρέμβασης κατοχυρωνόταν μόνο αν υπήρχε εισβολή τρίτης χώρας στην Κύπρο ή το ζητούσε η ίδια Κυπριακή Δημοκρατία ή τα Ηνωμένα Έθνη.

Οι διαταγές που έφταναν στους διοικητές στρατοπέδων και λόχων από ΓΕΕΦ και Αθήνα ήταν αντιφατικές και αλληλοσυγκρουόμενες. Όποια αντίσταση προβλήθηκε στην πρώτη φάση της τούρκικης εισβολής (η δεύτερη πραγματοποιήθηκε στις 14 Αυγούστου 1974) οφείλεται κυρίως στο ένστικτο και στο αίσθημα ευθύνης των κατά τόπους στρατιωτικών και αξιωματικών, που έδωσαν τη ζωή τους για να υπερασπιστούν τα πάτρια εδάφη.

Χιλιάδες οι νεκροί που θρηνεί η Κύπρος από την παράνομη και εγκληματική τουρκική εισβολή.

Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ αποφάσισε κατάπαυση του πυρός από τις 16:00 της 22ας Ιουλίου. Απόφαση που εφάρμοσε η ελληνοκυπριακή πλευρά, αλλά δεν σεβάστηκαν οι Τούρκοι, προωθώντας τις θέσεις τους και ενισχύοντας τις δυνάμεις τους, προετοιμάζοντας το δεύτερο μέρος του σχεδίου τους: τον Αττίλα ΙΙ, που εκτελέστηκε στις 14 Αυγούστου.

Χαρακτηριστικό της κατάστασης το γεγονός ότι ενώ η Τουρκία κατέβαζε ολόκληρο εκστρατευτικό σώμα στην Κύπρο και τα αεροσκάφη της πλημμύριζαν τους κυπριακούς αιθέρες, η Αθήνα επέμενε ότι οι Αμερικάνοι διαβεβαιώνουν πως οι Τούρκοι κάνουν άσκηση και μπλοφάρουν! Στην Ελλάδα υπήρξε κινητοποίηση στρατού, αλλά η χούντα δεν διέταξε στρατιωτική επέμβαση.

Οι συγγενείς των αγνοουμένων ακόμα καρτερούν τους δικούς τους.

Tο τέλος της εισβολής δύο φάσεων στην Κύπρο βρήκε το μισό νησί κατεχόμενο. Η Τουρκία κατέλαβε και κατέχει ακόμα περίπου το 36% των εδαφών της Κυπριακής Δημοκρατίας, κοντά στις 4,000 άτομα σκοτώθηκαν και 200,000 Ελληνοκύπριοι εκτοπίστηκαν από τα σπίτια τους και έγιναν πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα. Μέχρι σήμερα, αγνοείται η τύχη περίπου 1,400 ανθρώπων, ενώ περίπου 500 παραμένουν εγκλωβισμένοι στις κατεχόμενες περιοχές

To άρθρο αναδημοσιεύεται κάθε 20η Ιουλίου από το pathfinder.gr, κάθε φορά με την ελπίδα ότι θα είναι η τελευταία χρονιά που η Κύπρος παραμένει αλύτρωτη.